Studia Prawa Prywatnego

nr 2/2023

Stosunek zwierzchnictwa w świetle art. 430 KC w kontekście regulacji wewnątrzkościelnych

DOI: 10.32027/SPP.23.2.3
Anna Wilk
Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej.
Abstrakt

Artykuł porusza problematykę stosunku zwierzchnictwa w świetle art. 430 KC w odniesieniu do regulacji wewnątrzkościelnych. Specyfika związków wyznaniowych powoduje bowiem konieczność ustalenia, czy w przypadku wyrządzenia przez duchownych szkody innym osobom, np. popełnienia przestępstw seksualnych, przełożony kościelny jest zwierzchnikiem odpowiadającym za tę szkodę na zasadzie ryzyka. Autorka analizuje przede wszystkim, w jaki sposób sąd cywilny powinien oceniać charakter relacji pomiędzy duchownym a jego zwierzchnikiem oraz jaką rolę w tej kwestii pełni prawo wewnętrzne związków wyznaniowych.

Słowa kluczowe
zwierzchnictwo, kościół, osoba prawna, posłuszeństwo, duchowny
Bibliografia

P. Borecki, Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, SPW 2012, t. 15;

P. Borecki, Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie duchownego – wyrok na miarę precedensu. Uwagi w sprawie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2020 r., sygn. II CSK 124/19, SPPub 2020, Nr 3;

P. Borecki, Zasada niezależności państwa i związków wyznaniowych, PR 2021, Nr 4;

A. Głowacka, Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, Acta Erasmiana IX, Wrocław 2015;

J.M. Kondek, W sprawie wykładni pojęcia „przy wykonywaniu czynności” na gruncie art. 430 KC, FP 2019, Nr 1;

A. Mezglewski, O nieistnieniu zasady odpowiedzialności zwierzchników kościelnych za szkody deliktowe wyrządzone przez zakonnego nauczyciela religii w oparciu o zobowiązania 60wynikające ze ślubów posłuszeństwa. Rozważania na tle wyroku z 31 marca 2020 r. (II CSK 124/19), w: (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne (red. P. Sobczyk), Warszawa 2022;

M. Nesterowicz, Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), PS 2014, Nr 1;

W. Lis, Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez członków duchowieństwa, w: (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne (red. P. Sobczyk), Warszawa 2022;

E. Łętowska, Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, PiP 2015, Nr 3;

E. Łętowska, Odpowiedzialność „za” księży – dyskusja ciągle niezakończona, w: Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej (red. W. Robaczyński), Łódź 2017;

H. Pietrzak, Odpowiedzialność odszkodowawcza kościelnych osób prawnych za czyny przestępne popełnione przez ich członków, w: (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne (red. P. Sobczyk), Warszawa 2022;

A. Rembieliński, Odpowiedzialność cywilna za szkodę wyrządzoną przez podwładnego, Łódź 1969;

M. Saj, Prawna strona ślubu posłuszeństwa, PK 2010, Nr 3–4;

A. Sieczych, Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych za przestępstwa seksualne popełnione przez duchownych w USA i w Polsce (casus Kościoła katolickiego), PiP 2017, Nr 1;

T. Smyczyński, Odpowiedzialność odszkodowawcza duchownego z powodu naruszenia prawa przy zawieraniu małżeństwa, RPEiS 2002, Nr 2;

P. Sobczyk, Wprowadzenie, w: (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne (red. P. Sobczyk), Warszawa 2022;

L. Świto, Charakter prawny posługi duszpasterskiej proboszczów i wikariuszy w parafiach rzymskokatolickich w świetle prawa polskiego, Seminare. Poszukiwania naukowe 2010, t. 27;

K. Wilczyńska, Odpowiedzialność proboszcza za niedopełnienie ciążących na nim zobowiązań przy zawieraniu małżeństwa konkordatowego, Młody Jur. 2018, Nr 3;

A. Wilk, Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za szkody wyrządzone wskutek przestępstw seksualnych popełnionych przez duchownych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 31 marca 2020 r., II CSK 124/19, OSP 2020, Nr 10;

A. Wilk, Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu szkód wyrządzonych przez cudze czyny zabronione o charakterze seksualnym, Warszawa 2021;

A. Wilk, Prawo cywilne wobec problemu odpowiedzialności Kościoła za szkody wyrządzone przez przestępstwa seksualne duchownych, w: Państwo wobec religii. Teraźniejszość i przeszłość (red. M. Stanulewicz, E. Plewa, C. Linowski), Łódź 2021;

M. Winiarski, Zatrudnianie nauczycieli religii w publicznym systemie oświaty, RS 2011–2013, Nr 18–20.