Monitor Prawa Pracy
nr 3/2022
Obiektywnie uzasadnione okoliczności determinujące zawarcie umowy na czas określony
DOI: 10.32027/MOPR.22.3.8
asystent sędziego SN
Abstrakt
Artykuł 251 § 1 KP w zw. z art. 11a ust. 2 ustawy z 25.10.1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 194 ze zm.) wymagał szczegółowej oceny, czy podczas zawierania z artystą operowej orkiestry trzeciej umowy na czas określony przekraczający łącznie sześć lat wystąpiły obiektywnie uzasadnione okoliczności determinujące zawarcie umowy na czas określony.
Wyrok SN z 24.6.2021 r., III PSKP 28/21, niepubl.
Stan faktyczny
Wyrokiem z 25.1.2019 r. SO (…) oddalił apelację powódki U.K. od wyroku SR (…) z 18.9.2018 r., którym oddalono powództwo o ustalenie, że powódka jest zatrudniona u strony pozwanej na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Sąd Okręgowy zaaprobował ustalenia sądu I instancji, zgodnie z którymi powódka została zatrudniona u strony pozwanej 19.10.2010 r. na podstawie umowy o pracę na czas określony od 19.10.2010 r. do 30.6.2011 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku muzyk orkiestrowy – obój. W dniu 8.6.2011 r. strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony od 1.7.2011 r. do 30.6.2014 r.; pozostałe warunki zatrudnienia nie uległy zmianie, z tym że od 1.12.2011 r. powódka została zatrudniona na stanowisku muzyk solista – obój. W dniu 11.7.2014 r. strony zawarły trzecią umowę o pracę na czas określony od 5.8.2014 r. do 30.6.2017 r. Sąd Okręgowy ustalił, że sezon artystyczny (okres repertuarów) trwa u strony pozwanej od 23 sierpnia do 30 czerwca każdego roku. W 2012 r. powódka otrzymała zaświadczenie (potrzebne w celu uzyskania kredytu), że dyrektor nie widzi przeciwwskazań do zawierania kolejnych umów na czas określony, a ich przyjęty model wynika ze specyfiki pracy w Operze. Zgodnie z § 4 ust. 2 obowiązującego u strony pozwanej Regulaminu Pracy, corocznie do 31 maja każdego roku kalendarzowego dyrektor informuje pracowników artystycznych (zatrudnionych na umowę sezonową) o tym, czy zamierza ich dalej zatrudniać i na jakich warunkach. Pismem z 30.5.2017 r. pozwany pracodawca poinformował powódkę, że na podstawie § 4 ust. 2 Regulaminu pracy, zawarta z powódką umowa o pracę rozwiąże się z upływem czasu, na który została zawarta, tj. 30.6.2017 r. (na podstawie art. 30 § 1 pkt 4 KP). Powódka została poinformowana, że Opera (…) nie przewiduje zawarcia z nią kolejnej umowy o pracę.
Powódka pismem z 1.7.2017 r. zgłosiła gotowość do świadczenia pracy. W odpowiedzi na oświadczenie powódki pracodawca poinformował ją, że począwszy od 1.7.2017 r., strony nie łączy już żaden stosunek pracy, a zatem zgłoszenie gotowości do pracy jest bezprzedmiotowe. Pismem z 4.7.2017 r. pełnomocnik powódki, nawiązując do wystawionego 30.6.2017 r. świadectwa pracy, wskazał, że zostało ono wystawione bezpodstawnie. W związku z tym, zwrócił się o jego anulowanie, a jednocześnie do wystawienia pisma potwierdzającego zatrudnienie U.K. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu, na stanowisku muzyk solista – obój. Jednocześnie pełnomocnik powódki, wezwał do zgłoszenia U.K. do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na czas nieokreślony. Strona pozwana wskazała, że nie widzi podstaw do uczynienia zadość wezwaniu.
Sąd II instancji powołał regulację określoną w art. 14 ust. 4 ustawy z 25.6.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Z powyższego przepisu wynika, że trwająca w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej (tj. 22.2.2016 r.) umowa o pracę na czas określony objęta zostaje nowym brzmieniem art. 251 KP i będzie uznawana jako pierwsza z dopuszczalnej liczby trzech umów o pracę na czas określony. Maksymalny 33-miesięczny okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony rozpoczynał swój bieg od daty wejścia w życie ustawy zmieniającej (od 22.2.2016 r.). Według sądu, jeżeli na 30.6.2017 r. (data końcowa terminu obowiązywania umowy o pracę z 11.7.2014 r.) nie minął jeszcze okres 33 miesięcy, to brak było podstaw do uznania, że łączący strony stosunek pracy przekształcił się w umowę na czas nieokreślony. Artykuł 251 § 1 KP w brzmieniu obowiązującym 11.7.2014 r. stanowił z kolei, że zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca. Dla określenia daty nawiązania kolejnej umowy o pracę – w rozumieniu art. 251 § 1 KP należało zdaniem SO odnieść się do daty nawiązania stosunku pracy – w rozumieniu art. 26 KP. Datę tę wyznacza zaś w pierwszej kolejności termin określony w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a dopiero wówczas, gdy terminu tego nie określono – dzień zawarcia umowy. Trzecia w kolejności umowa o pracę na czas określony zawarta została 11.7.2014 r. na czas od 5.8.2014 r. do 30.6.2017 r. Z uwagi na to, że przerwa między rozwiązaniem poprzedniej (30.6.2014 r. – wobec treści art. 30 § 1 pkt 4 KP) a nawiązaniem kolejnej (5.8.2014 r. – wobec treści art. 26 KP) umowy o pracę przekroczyła 1 miesiąc, do sytuacji powódki nie znajdowała zastosowania regulacja art. 251 § 1 KP, w brzmieniu obowiązującym 11.7.2014 r., i brak było podstaw do uznania, aby umowa o pracę powódki z 11.7.2014 r. w tym dniu z mocy prawa przekształciła się w umowę o pracę na czas nieokreślony. Sąd Okręgowy podkreślił, że w dacie zawarcia przez strony kolejnych umów o pracę na czas określony prawo pracy nie wyznaczało maksymalnych możliwych okresów trwania umów na czas określony, oddając w tym zakresie swobodę ukształtowania treści stosunku pracy woli jego stron (art. 3531 KC w zw. z art. 300 KP). Według sądu II instancji zawarcie umowy o pracę na czas określony musiało jednak wynikać z konkretnego i obiektywnego powodu uzasadniającego nie tylko rodzaj umowy, ale również okres jej trwania. Według sądu strona pozwana wykazała, z jakich przyczyn zawierała z powódką umowy o pracę na czas określony, co wynikało ze swoistej sezonowości funkcjonowania strony pozwanej – jako instytucji kultury – ze względu na zmiany w repertuarach.
