Monitor Prawniczy

nr 3/2024

De sua malitia nemo debet commodum reportare. Rozważania na temat roszczeń stron nieważnej lub trwale bezskutecznej umowy kredytu po wydaniu wyroku TSUE w sprawie C-520/21

DOI: 10.32027/MOP.24.3.7

Michał Chmielowski

Autor jest adwokatem, który reprezentuje ponad 10 000 konsumentów w sprawach tzw. kredytów frankowych; w ramach seminariów doktorskich prowadzonych pod opieką prof. dr hab. Mariusza Załuckiego zajmuje się tematyką skutków stwierdzenia wadliwości czynności prawnej w reżimie stosunków konsumenckich.

Abstrakt

Kwestia roszczeń powstających pomiędzy stronami nieważnej lub trwale bezskutecznej czynności prawnej jest problematyką, która na dzień dzisiejszy nie została jednoznacznie przesądzona w orzecznictwie krajowym i jest sporna w doktrynie. Jest to jednocześnie zagadnienie o doniosłym znaczeniu praktycznym ze względu na liczbę toczących się obecnie postępowań dotyczących ważności umów kredytów waloryzowanych kursami waluty obcej oraz będących ich następstwem postępowań dotyczących rozliczeń stron umowy, która okazała się nieważna (trwale bezskuteczna), w ramach których instytucje bankowe formułują szereg roszczeń mających na celu uzyskanie wynagrodzenia za udostępniony konsumentom kapitał kredytowy. Przedmiotową materią - na skutek pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie - zajął się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ramach postępowania toczącego się w sprawie C-520/21 (Szcześniak przeciwko Bank M. SA). Wyrokiem z 15.6.2023 r. unijny Trybunał w pełni podzielił pogląd wyrażony przez Rzecznika Generalnego w lutym bieżącego roku wskazując, że art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie takiej wykładni prawa krajowego, zgodnie z którą przedsiębiorca ma prawo żądać od konsumenta „rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty”, jednocześnie wskazując, że przepisy te nie sprzeciwiają się, aby roszczenia takie były formułowane przez konsumentów pod warunkiem poszanowania celów dyrektywy oraz zasady proporcjonalności.

Słowa kluczowe

kredyty frankowe, klauzule abuzywne, nieuczciwe postanowienia umowne, Bezskuteczność abuzywna, nieważność umowy, konsument, roszczenia restytucyjne, wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, waloryzacja świadczenia

Bibliografia

BIBLIOGRAFIA/REFERENCES

P. Artymionek, A. Citko, Postępowanie w sprawach kredytów frankowych. Poradnik dla frankowiczów, Legalis 2021; S. Biernat, Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem Wspólnot Europejskich, [w:] C. Mik (red.), Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, Toruń 1998; H. Ciepła, Dochodzenie roszczeń z umów kredytów frankowych. Praktyka, orzecznictwo, pytania i odpowiedzi, Warszawa 2021; J. Czabański, M. Korpalski, T. Konieczny, Przewodnik frankowicza, Warszawa 2020; W. Dudziec-Rzeszowska, Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału – glosa – I ACa 635/19, MoP Nr 18/2020; K. Kowalik-Bańczyk, Prowspólnotowa wykładnia prawa polskiego, „Europejski Przegląd Sądowy” Nr 3/2005; E. Łętowska, Kwalifikacje prawne w sprawach o sanację kredytów frankowych – da mihi factum dabo tibi ius (pkt 9.6-9.7), www.rpo.gov.pl; C. Mik, Wykładnia zgodna prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej [w:] S. Wronkowska, Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, Kraków 2005; T. Nowakowski, Kilka uwag na temat unieważnienia umowy kredytu indeksowanego, „Przegląd Prawa Handlowego” Nr 5/2021; T. Nowakowski, Skutki abuzywności klauzul umownych kształtujących istotne postanowienia stosunku prawnego. Glosa do uchwały SN z dnia 7.5.2021 r., III CZP 6/21, „Glosa” Nr 1/2022, s. 42–50; J. Pisuliński, Dyrektywa 93/13 nie przystaje do umów długoterminowych, Poradnik Frankowicza, „Dziennik Gazeta Prawna” z 19.5.2020 r., Nr 96 (5249); D. Rogoziński, Rozliczenia stron nieważnej umowy kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, Warszawa 2022; S. Rudnicki, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30.9.2009 r., V CSK 33/09, OSP Nr 6/2010, poz. 64; I. Stolarski, P. Wajda, Wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z kapitału pieniężnego – glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20.2.2020 r., I ACa 635/19, Legalis; Ł. Węgrzynowski, Dopuszczalność skutecznego wystąpienia przez bank z żądaniem zapłaty wynagrodzenia przez kredytobiorcę za korzystanie z kapitału uzyskanego w następstwie nieważnej umowy kredytu frankowego, Lex/el 2020; Ł. Węgrzynowski, Przedawnienie roszczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego. Glosa do uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, Lex/el 2021.