Monitor Prawniczy

nr 10/2024

Aksjologiczne aspekty praktyki notarialnej

DOI: 10.32027/MOP.24.10.2
Małgorzata Król
prof. dr hab. Autorka jest Profesorem Seniorem Uniwersytetu Łódzkiego, wieloletnim kierownikiem Zakładu Polityki Prawa, a następnie Katedry Polityki Prawa, emerytowanym notariuszem
Abstrakt

Artykuł poświęcony jest aspektom aksjonormatywnym praktyki notarialnej w świetle obowiązującego prawa i deontologii zawodowej. W artykule wskazuje się, że notariusze jako przedstawiciele zawodu zaufania publicznego urzeczywistniają wartości relewantne prawnie i społecznie, w tym w szczególności wartość sprawiedliwości i słuszności, równości stron czynności notarialnych, dochowanie tajemnicy notarialnej. Obowiązkiem notariuszy jest działanie zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego. Notariusz musi znać prawo, aby wymóg ten zrealizować. Interpretacyjna natura prawa stwarza jednak ryzyko popełnienia błędu co do prawa w toku praktyki notarialnej. Metody prawnicze nie są jednak w stanie unieważnić to niebezpieczeństwo w praktyce, mogą je jedynie zminimalizować.

Słowa kluczowe
notariusz, osoba zaufania publicznego, prawo o notariacie, kodeks etyki zawodowej notariusza, obowiązki zawodowe notariusza, wykładnia prawa, odpowiedzialność zawodowa notariusza
Bibliografia
T. Bekrycht, J. Leszczyński, P. Łabieniec, Podstawy doktryny prawnej, Warszawa 2021; A. Bielska-Brodziak, Z. Tobor, Dysonans interpretacyjny podatnika, „Przegląd Podatkowy” Nr 6/2016; J. Biernat, Art. 1 [w:] Ustrój notariatu. Komentarz do art. 1-78d Prawa o notariacie, pod red. A. Rataja, A.J. Szeredy, Warszawa 2019; W. Boć, Status prawny notariusza, Wrocław 2010, rozdz. 3. pkt 2.2; W. Boć, M. Leśniak, Notariusz jako przedsiębiorca szczególnego rodzaju, „Rejent” Nr 3/2010; L. Borzemski, Art. 18 [w:] Ustrój notariatu. Komentarz do art. 1-78d Prawa o notariacie, pod red. A. Rataja, A.J. Szeredy, Warszawa 2019; A. Demenko, Czy kobiety orzekają inaczej? Kilka refleksji nad wykładnią feministyczną, „Palestra” Nr 7/2023; R. Dworkin, A Matter of Principle, Harvard University Press, Cambridge-London 1985; R. Dworkin, Law As Interpretation, „Critical Inquiry” Nr 9(1)/1982, przedruk: University of Helsinki https://helda.helsinki.fi; S. Fish, Intention is All There is: A Critical Analysis of Aharon Barak’s Purposive Interpretation in Law, „Cardozo Law Review” 2008, vol. 29; M.Z. Król, Kilka słów o praktyce notarialnej i roli notariusza w kształtowaniu stosunków prawnych (perspektywa teoretycznoprawna), „Rejent” Nr 7-8/2006; M.Z. Król, Notariusz de lege ferenda, „Rejent” Nr 5/2006; M.Z. Król, Notariusz na rozdrożu, czyli o paradygmacie notariusza, „Nowy Przegląd Notarialny” Nr 3/2006; M. Kuryłowicz, Aequitas i iustitia w rzymskiej praktyce prawnej, „Annales UMCS” sec. G (IUS), 2019, t. 1 (66); M. Kuryłowicz, Etyczne podstawy notariatu, „Rejent” Nr 5/2001; J. Legowicz, Świadomość współuczestnictwa, Warszawa 1980; Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. 100 podstawowych pojęć, pod red. J. Zajadło, Warszawa 2007; L. Leszczyński, Kategoria słuszności w wykładni prawa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, Vol. XV; J. Leszczyński, O charakterze dyrektyw wykładni prawa, PiP Nr 3/2007; J. Leszczyński, O pewnych aporiach normatywnej teorii wykładni prawa, „Principia” LXI-LXII (2015); J. Leszczyński, Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym, Kraków 2010; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Uwagi o zawodowym obowiązku udzielania informacji, „Studia Iuridica. Z zagadnień współczesnego prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tomasza Dybowskiego” t. 21, Warszawa 1994; A. Oleszko, Akt notarialny jako podstawa odpowiedzialności prawnej notariusza, Warszawa 2015; A. Oleszko, Odmowa sporządzenia czynności notarialnej, „Rejent” Nr 4-5/1996; A. Oleszko, Prawo o notariacie. Komentarz. T. I. Ustrój notariatu, Warszawa 2016; A. Oleszko, Staranność zawodowa notariusza w świetle art. 80 prawa o notariacie, „Rejent” Nr 9/1997; A. Oleszko, Status prawny notariusza w systemie ustroju państwowego, „Rejent” Nr 12/2005; M. Ossowska, Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1985; M. Pełka, Debata Fish-Dworkin jako przykład sporu o praktykę interpretacji prawa, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” Nr 2/2015; M. Piechowiak, Godność jako właściwość osoby. Typy godności - propozycja systematyzacji (część 1), „Przegląd Konstytucyjny” Nr 2/2022; J. Ptak-Chmiel, Czy jesteśmy „społeczeństwem honoru”? Rekonstrukcja pojęcia honoru w wybranych orzeczeniach polskich sądów, RPEiS Nr 3/2018; A. Redelbach, Prawo o notariacie. Komentarz, Toruń-Poznań 2002; P. Skuczyński, Problem zakresu odpowiedzialności moralnej profesjonalistów i jego zastosowania w etyce prawniczej, „Acta Universitas Lodziensis Folia Iuridica” Nr 74/2015; J. Stelmach, B. Brożek, Metody prawnicze. Logika - analiza - argumentacja - hermeneutyka, Kraków 2004; J. Stelmach, Kodeks argumentacyjny dla prawników, Kraków 2003; T. Szanciło, Odpowiedzialność cywilna notariusza w przypadku dokonania czynności sprzecznej z prawem, „Rejent” Nr 8/2015; A.J. Szereda, Odmowa dokonania czynności notarialnej po zmianach, „Rejent” Nr 2/2016; R. Sztyk, Zabezpieczenie praw i słusznych interesów stron oraz innych osób czynności notarialnej, „Rejent” Nr 5/2001; M. Środa, Idee etyczne starożytności i średniowiecza, Warszawa 1994; R. Tokarczyk, Komparatystyka regulacji etyki notariusza, „Rejent” Nr 10/2004; V. Tomala, Notariat i notariusz w Europie, „Rejent” Nr 5/2006; Z. Truszkiewicz, Rozumieć prawo, Kraków 2023, rozdz. X „O wykładni prawa”; R. Trzaskowski, Nieważność czynności prawnej dokonanej w formie aktu notarialnego, „Prawo w Działaniu. Sprawy cywilne” Nr 12/2012; B. Wojciechowski, Dyskrecjonalność sędziowska. Studium teoretycznoprawne, Toruń 2004; S. Wojtczak, O niewspółmierności wartości i jej konsekwencjach dla stosowania prawa, Łódź 2010; J. Wróblewski, Interpretatio secundum, praeter et contra legem, PiP Nr 4-5/1961; J. Wróblewski, Wartości a decyzja sądowa, Wrocław 1973; J. Zajadło, Ius a lex [w:] Łacińska terminologia prawnicza, pod red. J. Zajadło, Warszawa 2013; M. Zieliński, M. Zirk-Sadowski, Klaryfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskich teorii wykładni, RPEiS Nr 2/2011; M. Zirk-Sadowski, Hermeneutyka a problemy filozofii prawa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1982, t. XXVIII; M. Zirk-Sadowski, Pozytywizm prawniczy a filozoficzna opozycja podmiotu i przedmiotu poznania [w:] Studia z filozofii prawa, pod red. J. Stelmacha, Kraków 2001; M. Zirk-Sadowski, Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998; M. Zirk-Sadowski, Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000.