Monitor Prawniczy
nr 1/2024
Teoria salda czy dwóch kondykcji
DOI: 10.32027/MOP.24.1.7
Autor jest adwokatem, doktorantem III roku seminarium doktoranckiego w WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej w Rzeszowie
Abstrakt
Pewne wątpliwości w orzecznictwie sądów budzi kwestia, czy kredytobiorca na podstawie art. 405 i 409 KC może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub walucie obcej, w sytuacji uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną na skutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych.
W glosie, autor zaaprobował stanowisko wyrażone przez SN w tezie uchwały, że stronie, która w wykonaniu umowy kredytu dotkniętej nieważnością, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w zw. z art. 405 KC) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. Poparto również pogląd o stosowaniu teorii dwóch kondykcji w razie rozliczenia stron w przypadku uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną z uwagi na zamieszczenie w niej niedozwolonych klauzul abuzywnych. Zdaniem glosatora, przeciwne stanowisko, doprowadziłoby do naruszenia naczelnej zasady prawa prywatnego odnoszącej się do ekwiwalentności świadczeń stron stosunku zobowiązaniowego.
Autor glosy zaaprobował również stanowisko Sądu Najwyższego w przedmiocie określenia chwili wymagalności roszczenia o zwrot świadczenia oraz jego przedawnienia.
Słowa kluczowe
bezpodstawne wzbogacenie, nienależne świadczenie, condictio sine causa, condictio causa finita, świadczenie, teoria salda, teoria dwóch kondykcji, wymagalność roszczenia, przedawnienie roszczenia.
Bibliografia
M. Balwicka-Szczyrba (red.), A. Sylwestrzak (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2022; D. Cyman, Umowy kredytu obciążonego ryzykiem walutowym świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu Najwyższego, Gdańsk 2022; J. Czabański, T. Konieczny, M. Korpalski, Przewodnik frankowicza, Warszawa 2022; W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, Zobowiązania. Zarys wykładu, wyd. 10, Warszawa 2007; E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 9, Warszawa 2019; J. Gudowski, Kodeks cywilny. Komentarz. T. III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. 2, Warszawa 2018; M. Gutowski, Nieważność czynności prawnej, wyd. 2, Warszawa 2008; M. Gutowski, Wzruszalność czynności prawnej, Warszawa 2019; M. Gutowski, Wadliwość umów kredytów frankowych, Warszawa 2022; M. Habdas (red.), M. Fras (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. T. III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), Warszawa 2018; P. Księżak, Bezpodstawne wzbogacenie. Art. 405-414 KC. Komentarz, Warszawa 2007; E. Łętowska, Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000; A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2022, s. 643; P. Nazaruk, J. Ciszewski, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019; A. Ohanowicz, Zarys prawa cywilnego, Warszawa 1970; B. Paxford, Wykładnia umowy kredytu bankowego. Kredyty frankowe i złotówkowe. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Decyzje Prezesa UoKiK. Przykłady klauzul niedozwolonych, Warszawa 2020; K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T. I. Komentarz. Art. 1-449¹°, wyd. 10, Warszawa 2020; Z. Radwański (red.), System Prawa Prywatnego. T. 2. Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2002; D. Rogoziński, Rozliczenia stron nieważnej umowy kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, Warszawa 2018; T. Szanciło, Prawna ochrona konsumenta rynku usług bankowych, Warszawa 2023.
