Abstrakt

Notariusz, dokonując czynności notarialnych, musi przestrzegać zasad, jakie zostały ustalone w ustawie – Prawo o notariacie. Jednym z obowiązków, jaki został nałożony na notariuszy, jest czuwanie nad zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne. Notariusze muszą także udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących danej czynności notarialnej. Obowiązki te wynikają z art. 80 PrNot. Ustawodawca reguluje także sytuacje, w których notariusz musi odmówić dokonania czynności notarialnej. Wśród nich w art. 86 PrNot wskazuje się na wystąpienie wątpliwości co do posiadania przez stronę czynności notarialnej zdolności do czynności prawnych. Niniejszy artykuł dotyczy jednej z konkretnych przesłanek, które wypełniają znamiona dyspozycji tego przepisu, a mianowicie stanu nieświadomości strony czynności notarialnej. Wystąpić bowiem mogą różnego rodzaju zaburzenia świadomości, które spowodują, że strona nie będzie wiedzieć, jakich rozporządzeń majątkowych dokonuje, stwierdzenie czego nie zawsze jest możliwe przez notariusza. Nie ulega jednak wątpliwości, że jeśli notariusz dojdzie już do przekonania, że jego klient (strona czynności) znajduje się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, musi odmówić dokonania czynności notarialnej. Skutkiem dokonania czynności prawnej przez osobę, która znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, jest nieważność tej czynności. Notariusz zaś może ponieść odpowiedzialność cywilną za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych, a także odpowiedzialność karną za niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego.