Studia Prawa Prywatnego

nr 2/2024

Prawa kształtujące w prawie rzeczowym

DOI: 10.32027/SPP.24.2.2
Bartłomiej Krupowicz
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury
Abstrakt

Artykuł przedstawia analizę konstrukcji prawa kształtującego w prawie rzeczowym z perspektywy teorii prawa cywilnego. Konstrukcja praw kształtujących w prawie rzeczowym według dotychczasowego stanu nauki nie została prawie wcale opracowana, więc niniejszy artykuł stanowi pierwszy krok w rozwoju tego obszaru nauki prawa cywilnego. Inspirując się rozważaniami doktryny państw niemieckojęzycznych, autor odpowiada w tekście na trzy pytania. Po pierwsze, czy zachodzi konieczny związek między prawem kształtującym a koncepcją stosunku prawnego prawa rzeczowego - innymi słowy, czy prawa takie mogą występować także przy odrzuceniu konstrukcji stosunku prawnego w prawie rzeczowym. Po drugie, w tekście rozważa się zasadność wyróżniania kategorii praw do zawłaszczenia (Aneigungsrechte) jako praw kształtujących. Po trzecie, autor ocenia potrzebę przeniesienia na grunt polski niemieckiej koncepcji Gestaltungsklage w prawie rzeczowym.

Słowa kluczowe
prawo rzeczowe, prawo kształtujące, prawo do zawłaszczenia, skarga prawo kształtująca
Bibliografia
K. Adomeit, Gestaltungsrechte, Rechtsgeschäfte, Ansprüche, Berlin 1969;
F. Baur, R. Stürner, Sachenrecht, München 1999;
E. Bötticher, Besinnung auf das Gestaltungsrecht und Gestaltungsklagerecht, w: Vom Deutschen zum Europäischen Privatrecht. Festschrift für Hans Dölle, Bd 1 (Hrsg. E. von Caemmerer, A. Nikisch, K. Zweigert), Tübingen 1963;
E. Bötticher, Gestaltungsrecht und Unterwerfung im Privatrecht, Berlin 1964;
A. Brzozowski, W.J. Kocot, E. Skowrońska-Bocian, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2023;
E. Bucher, Subjektives Recht als Normsetzungsbefugnis, Tübingen 1965;
P. Bydlinski, Die Übertragung von Gestaltungsrechten, Wien 1986;
T. Czech, Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, t II, Hipoteka, Warszawa 2022;
W. Daniłowicz, Prawo łowieckie, Warszawa 2020;
W. Daniłowicz, Prawo polowania - nienazwana instytucja prawa łowieckiego, SPr. 2018, Nr 3;
W. Daniłowicz, Prawo polowania, Warszawa 2018;
E. Drozd, Numerus clausus praw rzeczowych, w: Problemy kodyfikacji prawa cywilnego. Studia i rozprawy. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego (red. S. Sołtysiński), Poznań 1990;
T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym. Rei vindicatio - actio negatoria, Warszawa 1969;
T. Dybowski, Rzecz o stosunku prawnym prawa rzeczowego, PiP 1978, Nr 5;
L. Enneccerus, H.C. Nipperdey, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts. Ein Lehrbuch. Hbd 1, Tübingen 1959;
W. Flume, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts. Zweiter Band - Das Rechtsgeschäft, Berlin-Heidelberg 1992;
K. Gandor, Prawa podmiotowe tymczasowe (ekspektatywy), Wrocław-Warszawa-Kraków 1968;
D.M. Gienkin, w: Radzieckie prawo cywilne, t. I (red. D.M. Gienkin), Warszawa 1955;
K. Gruszecki, Rybactwo śródlądowe. Komentarz, Warszawa 2020;
S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1974, 1985;
F. Gschnitzer, Sachenrecht, Wien-New York 1968;
I. Heropolitańska, w: I. Heropolitańska, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, A. Tułodziecka, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, Warszawa 2021;
G. Hohner, Subjektlose Rechte unter besonderer Berücksichtigung der Blankozession, Bielefeld 1969;
J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2022;
J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, A. Wolter, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2017;
O.S. Joffe, M.D. Szargorodski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1963;
S.F. Keczekian, Stosunki prawne w społeczeństwie socjalistycznym, Warszawa 1960;
J. Kindl, w: Bürgerliches Gesetzbuch. §§ 705-1017. PartGG. ProdHaftG. ErbbauRG. WEG. (Hrsg. H.G. Bamberger, H. Roth, W. Hau, R. Poseck), München 2019;
A. Klein, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1964, 1976;
H. Koziol, R. Welser, Grundriß des bürgerlichen Rechts. Bd 1. Allgemeiner Teil und Schuldrecht, Wien 1976;
H. Krejci, Betriebsübergang und Arbeitsvertrag, Wien 1972;
B. Krupowicz, Propozycja reinterpretacji przesłanek rozwiązania użytkowania wieczystego, czyli o stosunku art. 240 KC do art. 33 ust. 3 u.g.n., TPP 2022, Nr 3;
B. Krupowicz, Recenzja: H. Ciepła. Użytkowanie wieczyste. Skutki prawne wygaśnięcia. Przekształcenie w prawo własności i jego wpis w księdze wieczystej, Przegląd Prawniczy TBSP UJ 2022, Nr 1;
B. Krupowicz, Wybrane aspekty procedury zawarcia umowy przekazania nieruchomości, Rej. 2023, Nr 10;
A. Kubas, Rozszerzona skuteczność wierzytelności, S.C. 1969, t. XIII-XIV;
J. Kuropatwiński, Zakres sukcesji cesjonariusza w prawa kształtujące, KPP 2008, Nr 3;
K. Larenz, Allgemeiner Teil des deutschen bürgerlichen Rechts, München 1967;
K. Larenz, C.-W. Canaris-, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, Berlin-Heidelberg 1995;
H. Lehmann, H. Hübner, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuches, Berlin 1966;
R. Longchamps de Bérier, Wstęp do nauki prawa cywilnego, Lublin 1922;
P. Machnikowski, Uprawnienia kształtujące w zobowiązujących stosunkach prawnych, w: O źródłach i elementach stosunków cywilnoprawnych. Księga pamiątkowa ku czci prof. Alfreda Kleina (red. E. Gniewek), Kraków 2000;
K. Müller, Sachenrecht, Köln-Berlin-Bonn-München 1993;
Z.K. Nowakowski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 1969;
P. Oertmann, Zur Struktur der subjektiven Privatrechte, Archiv für die civilistische Praxis 1925, Vol. 2;
A. Pązik, w: A. Pązik, M. Słomski, Prawo łowieckie. Komentarz, Lex 2023;
Ł. Przyborowski, w: Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz (red. J. Pisuliński), Warszawa 2014;
A. Pyrzyńska, Rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego, Rej. 1998, Nr 10;
Z. Radwański, Najem mieszkań w świetle publicznej gospodarki lokalami, Warszawa 1961;
Z. Radwański, A. Olejniczak, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2023;
L. Raiser, Der Stand der Lehre vom subjektiven Recht im Deutschen Zivilrecht, JuristenZeitung 1961, Nr 15-16;
L. Raiser, Dingliche Anwartschaften, Tübingen 1961;
R. Schmidt, Bürgerliches Recht. Ein Lehrbuch seiner Grundzüge. Erster Band - Allgemeiner Teil, Berlin 1952;
S. Scholz, Gestaltungsrechte im Leistungsstörungsrecht, Berlin 2010;
I. Schwenzer, Zession und sekundäre Gläubigerrechte, Archiv für die civilistische Praxis 1982, Vol. 3;
E. Seckel, Die Gestaltungsrechte des bürgerlichen Rechts, Darmstadt 1954 (przedruk publikacji z 1903 r.);
E. Seckel, Die Gestaltungsrechte des bürgerlichen Rechts, w: Festgabe der Juristischen Gesellschaft zu Berlin zum 50. Dienstjubiläum von Dr. Richard Koch, Berlin 1903;
M.J. Skocka, J. Szczepański, Prawo łowieckie. Komentarz, Warszawa 1998;
R. Sohm, Vermögensrecht. Gegenstand. Verfügung, Archiv für bürgerliches Recht 1906, Vol. 28;
R. Stec, w: B. Rakoczy, R. Stec, A. Woźniak, Prawo łowieckie. Komentarz, Warszawa 2014;
A.V. Steinbeck, Die Übertragbarkeit von Gestaltungsrechten, Berlin 1996;
R. Steiner, Gestaltungsrechte, Zürich 1984;
G. Straub, w: Bodenrecht (Hrsg. R. Arlt, G. Rhode), Berlin 1967;
M.S. Strogowicz, w: Teoria państwa i prawa (red. M.P. Kariewa), Warszawa 1951;
A. Sylwestrzak, Użytkowanie. Konstrukcja prawna, Warszawa 2013;
S. Szer, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1967;
O. von Gierke, Deutsches Privatrecht. Bd 1. Allgemeiner Teil und Personenrecht, Leipzig 1895;
A. von Tuhr, Allgemeiner Teil des schweizerischen Obligationenrechts. Erster Hbd, Tübingen 1924;
H. Westermann, H.P. Westermann, K. Gursky-H., D. Eickmann, Sachenrecht, Heidelberg 1999;
H.J. Wieling, T. Finkenauer, Sachenrecht, Berlin 2020;
J. Wiszniewski, Zarys prawa cywilnego, Warszawa 1972;
E. Wolf, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts, Köln-Berlin-Bonn-München 1982;
M. Wolf, J. Neuner, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts, München 2012;
S. Wójcik, Stosowanie przepisów prawa zobowiązań w zakresie prawa rzeczowego, w: Studia z prawa zobowiązań (red. Z. Radwański), Warszawa-Poznań 1979;
S. Wróblewski, Zur Lehre von der Collision der Privatrechte, Wien 1894;
S. Wronkowska, Analiza pojęcia prawo podmiotowe, Poznań 1973;
S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 2001;
J. Zawadzka, Warunkowość oświadczeń woli składanych w wykonaniu uprawnień prawokształtujących, KPP 2014, Nr 4;
F. Zoll (mł.)., Prawo cywilne w zarysie, t. II, Prawo rzeczowe, Kraków 1947;
F. Zoll, U. Ernst, A. Rachwał, Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2011;
F. Zoll, Rękojmia. Odpowiedzialność sprzedawcy, Warszawa 2018;
М.М. Агарков, Обязательство по советскому граждан­скому праву, Москва 1940.