Abstrakt

§ 1. WprowadzenieNieco enigmatycznie brzmiący tytuł opracowania wymaga pewnego nakreślenia, ponieważ problematyka odpowiedzialności Skarbu Państwa za niedostateczną walkę ze smogiem jest niezwykle złożona. Przede wszystkim w rachubę wchodzi odpowiedzialność odszkodowawcza za naruszenie samodzielnego dobra osobistego w postaci prawa do czystego powietrza lub środowiska. W omawianej sytuacji powodowi przysługiwałoby zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (art. 448 KC) już za samo życie lub mieszkanie na terenie dotkniętym ponad miarowym zanieczyszczeniem atmosfery. Ponadto potencjalna odpowiedzialność organów władzy publicznej za zły stan powietrza może obejmować także uznane dobra osobiste (zdrowie człowieka). W tym ujęciu Skarb Państwa mógłby odpowiadać także za szkodę na zdrowiu poszkodowanego wywołaną przez smog (art. 445 KC), co samo w sobie również wydaje się dyskusyjne.W nielicznym orzecznictwie obserwujemy zdecydowanie najdalej idącą interpretację, która zakłada, że prawo do czystego powietrza stanowi dobro osobiste w rozumieniu art. 23 KC, co jak nadmieniłem wyżej uprawnia poszkodowanego do otrzymania zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Tak szeroka wykładnia art. 23 KC także budzi poważne kontrowersje. Niniejsze opracowanie ma zatem dostarczyć odpowiedzi na dwa pytania. Po pierwsze, czy istnieją racjonalne argumenty pozwalające zidentyfikować w systemie prawa cywilnego samodzielne dobro osobiste w postaci prawa do czystego powietrza lub środowiska. W razie udzielenia pozytywnej odpowiedzi, Skarb Państwa mógłby potencjalnie odpowiadać za szkodę niemajątkową w razie podjęcia niedostatecznych działań nakierowanych na walkę ze smogiem (art. 417 KC w zw. z art. 448 KC). Po drugie zaś, czy w świetle obecnych regulacji prawnych jest możliwa odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa, jeśli zły stan powietrza wywołał rozstrój zdrowia (art. 417 KC w zw. z art. 445 KC).