Abstrakt
§ 1. Wprowadzenie Stronami stosunków regulowanych przez prawo medyczne są pacjent oraz podmiot spełniający na jego rzecz świadczenie zdrowotne. Formy, w jakich funkcjonować może ten ostatni podmiot, są różnorodne. Mogą być to zarówno osoby fizyczne – przedstawiciele zawodów medycznych (np. lekarze, lekarze dentyści, diagności laboratoryjni, czy pielęgniarki), jak i podmioty, które posługują się takimi osobami fizycznymi w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w celu udzielania pacjentom świadczeń zdrowotnych. Faktyczne zachowania objęte treścią świadczenia zdrowotnego będą więc podejmowane na rzecz pacjenta przez poszczególnych przedstawicieli zawodów medycznych, niezależnie od formy działania podmiotu udzielającego w danej sytuacji takiego świadczenia. Prawo medyczne jest jednym z nielicznych działów prawa, w których wymóg postępowania podmiotów objętych jego regulacją z należytą starannością jest wskazany wprost w odpowiednich przepisach. Regulacje kilku ustaw medycznych nakładają bowiem na przedstawicieli zawodów medycznych obowiązek zachowywania należytej staranności. Wymóg taki jest niezależny od formy, w jakiej wykonują oni swój zawód (np. umowa o pracę, stosunek służbowy, praktyki zawodowe etc.). Nawet jednak w braku regulacji odnoszących się do poszczególnych zawodów medycznych obowiązek każdorazowego dołożenia przez ich przedstawicieli należytej staranności przy wykonywaniu na rzecz pacjenta świadczeń zdrowotnych można byłoby również wyprowadzić pośrednio ze zdania pierwszego art. 8 PrPacjRPPU, a także innych regulacji szczególnych nakładających taki obowiązek na wszystkie podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych (niezależnie od formy ich działania). Ostatecznie bowiem zachowania będące realizacją tego świadczenia będą podejmowane przez poszczególnych przedstawicieli zawodów medycznych. Niewątpliwie też celem wszystkich tych przepisów jest zagwarantowanie należnego pacjentowi i oczekiwanego od różnych podmiotów, minimalnego standardu świadczenia zdrowotnego, który ma gwarantować wysoką jakość i prawidłowość jego przeprowadzenia. Nakaz postępowania z należytą starannością przez przedstawicieli zawodów medycznych biorących udział w spełnianiu świadczeń zdrowotnych może być uznany za podstawową zasadę wykonywania każdego z takich zawodów, a nawet za powszechnie przyjmowaną zasadę prawa medycznego nie tylko w prawie polskim, ale też w innych porządkach prawnych. Przykładowo art. IV.C.-8:104 ust. 1 DCFR przewiduje regułę, zgodnie z którą podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych powinien ich udzielać m.in. w sposób staranny i odpowiedni do wymagań istniejących w danych okolicznościach. Wyraźne regulacje nakładające na podmioty będące wykonawcami usług zdrowotnych obowiązek dochowania należytej staranności przewidują też np. prawo litewskie (art. 6.732 litewskiego KC) oraz prawo czeskie (§ 2643 ust. 1 czeskiego KC). Mimo braku wyraźnego uregulowania tej problematyki w BGB pogląd o nałożeniu takiego obowiązku na zasadach ogólnych na wszystkich przedstawicieli zawodów medycznych przeważa również w prawie niemieckim. Reprezentowany jest on również powszechnie w innych systemach prawnych. Do postępowania z należytą starannością odwołują się również przepisy właściwych norm deontologicznych m.in. odnoszących się do wykonywania zawodu lekarza. Przykładowo art. 8 Kodeksu etyki lekarskiej stanowi, że: „Lekarz powinien przeprowadzić wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas”. We wszystkich wskazanych przepisach ustaw medycznych nakaz zachowania należytej staranności połączony jest przy tym z nakazem poszanowania reguł etyki. Zachowywanie należytej staranności może być w tym kontekście uznane za jedną z zasad etycznego wykonywania zawodów medycznych.