Abstrakt

§ 1. Charakter prawny stosunku członkostwa I. WstępOkreślenie charakteru prawnego stosunku członkostwa w spółdzielni jest jednym z podstawowych zagadnień teoretycznych prawa spółdzielczego, pozwala bowiem wyjaśnić naturę innych pojęć, takich jak statut, uchwały organów spółdzielni, postępowanie wewnątrzspółdzielcze oraz istotę stosunków między spółdzielniami i ich związkami. Ponadto przesądza o miejscu prawa spółdzielczego w systemie prawnym. Nie budzi wątpliwości teza, że prawo spółdzielcze w szerokim znaczeniu jest wyspecjalizowaną dyscypliną prawniczą, wyodrębnioną przede wszystkim do celów poznawczych i dydaktycznych. Sporny jest natomiast problem ewentualnej odrębności prawa spółdzielczego w wąskim znaczeniu, tzn. przepisów zawartych w PrSpółdz oraz w niektórych innych ustawach. Problem sprowadza się w zasadzie do określenia związków prawa spółdzielczego z prawem cywilnym. W końcu XIX i na początku XX w. w doktrynie niemieckiej powstały w tym zakresie dwie koncepcje teoretyczne. Pierwsza, zwana teorią umowy, tłumaczy charakter stosunków spółdzielczych wyłącznie w kategoriach cywilistycznych. Druga, określana jako teoria korporacyjna, wskazuje na swoistość wspomnianych stosunków, których nie można interpretować w sposób właściwy dla prawa cywilnego. Obie koncepcje są reprezentowane we współczesnej doktrynie polskiej, jednakże z wyraźną przewagą teorii umowy.