Abstrakt

Niniejszy artykuł dotyczy problematyki wyspecjalizowanego sądownictwa w obszarze prawa rynku kapitałowego i stanowi przyczynek do dyskusji na temat potrzeby utworzenia w Polsce jednego wydziału sądu powszechnego (Sądu Okręgowego w Warszawie) do rozpoznawania spraw z zakresu prawa rynku kapitałowego. Temat w wąskim ujęciu dotyczy samej koncepcji powołania oraz założeń instytucjonalnych tego sądu. Natomiast w ujęciu szerszym materia powiązana jest z bogatszą tematyką modeli nadzoru sensu largo oraz stosowania i egzekwowania prawa (enforcement) na rynku instrumentów finansowych. Są to zagadnienia o systemowym znaczeniu dla architektury tego rynku, oceny jakości regulacyjnej składających się na niego instytucji oraz praktyki wykonywania i skuteczności egzekwowania prawa rynku kapitałowego. Temat od ponad trzech dekad jest przedmiotem inicjatyw ustawodawczych, debaty akademickiej oraz polityk regulacyjnych zarówno na płaszczyźnie międzynarodowej, jak i w krajach z wiodącymi rynkami finansowymi oraz do tego aspirującymi. W Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii, Holandii, Izraelu, Chinach, Malezji, Indiach oraz szeregu innych krajów funkcjonują i wciąż pojawiają się nowe rozwiązania w systemie sądownictwa, przepisach proceduralnych, nadzorze nad rynkiem, bazujące na orzekaniu przez specjalnie przygotowanych do tego sędziów w sprawach z obszaru prawa spółek i rynku kapitałowego, z wykorzystaniem rozwiązań prawnych zapewniających szybkie, skuteczne i stojące na wysokim poziomie merytorycznym orzekanie. W Polsce specjalistyczne sądy powszechne orzekają od dłuższego czasu w sprawach antymonopolowych, prawa pracy czy energetycznego. Najnowsze inicjatywy reformy instrumentów proceduralnych krajów członkowskich Unii Europejskiej, polepszającej skuteczność egzekwowania prawa celem podniesienia poziomu ochrony jednostek (konsumentów, drobnych inwestorów, akcjonariuszy mniejszościowych) pochodzą również od Komisji Europejskiej.