Abstrakt

Przedmiotem niniejszego opracowania będzie, najogólniej rzecz biorąc, problem istnienia i, ewentualnie, zakresu tzw. roszczeń uzupełniających (art. 224 i n. KC) przysługujących byłemu właścicielowi przeciwko posiadaczowi, który uzyskał własność rzeczy w drodze zasiedzenia za czas (okres), w którym termin zasiedzenia jeszcze biegł (posiadacz nie stał się jeszcze właścicielem). Wybór tematu badań znajduje uzasadnienie zarówno w perspektywie teoretycznej, jak i praktycznej. W perspektywie teoretycznej, ponieważ badania nad postawionym zagadnieniem doprowadzą być może do bardziej precyzyjnego postawienia niektórych przynajmniej zagadnień związanych z roszczeniami petytoryjnymi i, przede wszystkim, z "uzupełniającymi" je w tym czy w innym sensie roszczeniami znajdującymi normatywną podstawę w art. 224 i n. KC. Na marginesie tych głównych zagadnień pojawi się wiele innych problemów, m.in. problem funkcji czy ratio legis instytucji zasiedzenia. Patrząc zaś na naszkicowane zagadnienie z perspektywy potrzeb praktyki, zwrócić należy uwagę na jego doniosłą rolę społeczną, wyrażającą się zarówno w liczbie stanów faktycznych, w których z chwilą zasiedzenia powstaje problem ewentualnych rozliczeń między dotychczasowym właścicielem a uzyskującym jego kosztem prawo własności posiadaczem (który to problem powstanie wręcz zawsze, w świetle art. 224 § 2 i art. 225 KC, ilekroć posiadacz uzyskujący własność pozostawał w złej wierze), jak i wartości pieniężnej dochodzonych roszczeń. Doniosłość ta przekłada się na rosnącą liczbę orzeczeń sądowych. Utrwalająca się linia orzecznicza zdecydowanie sprzeciwia się możliwości dochodzenia roszczeń przez byłego już właściciela przeciwko posiadaczowi, który nabył własność w drodze zasiedzenia za okres poprzedzający utratę własności, przy czym jest to linia zdecydowanie niezgodna zarówno z wcześniejszymi wypowiedziami sądów - dotyczącymi wprawdzie tematów powiązanych jedynie pośrednio z przedmiotem niniejszego opracowania, jak i nielicznymi wypowiedziami nauki. Podjęcie naszkicowanego wyżej zagadnienia wydaje się w tej sytuacji przekonująco uzasadnione. Analizy zawarte w niniejszym opracowaniu będą ugruntowane w metodzie dogmatycznoprawnej.