Abstrakt

§ 1. Uwagi ogólne  Od kiedy Król Salomon decydował, której z żądających tego kobiet przyznać władzę rodzicielską nad dzieckiem, sądy stale stają przed koniecznością rozstrzygania sporów o pieczę nad małoletnimi. Ta kwestia pojawia się ze szczególnym nasileniem w razie rozwodu rodziców. Problematyka ta stanowi również niemałe wyzwanie dla ustawodawcy.   W Polsce regulacja prawna władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi rozwodzących się rodziców została znowelizowana w 2008 r.1. Przed tą nowelizacją, zgodnie z art. 58 § 1 KRO, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzygając o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków mógł powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka lub utrzymać pełną władzę rodzicielską obojga rodziców2.   W wytycznych z 18.3.1968 r., Sąd Najwyższy wskazał, że pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom nie powinno stanowić reguły i to rozwiązanie należy stosować wtedy, gdy istnieją szanse zgodnego wykonywania przez oboje rodziców władzy rodzicielskiej3. Jednak tego typu rozstrzygnięcia zapadały stosunkowo często i – zdaniem ustawodawcy oraz części piśmiennictwa – bez uzasadnionych podstaw4.   Warto również przypomnieć w tym miejscu, że zmiany, jakie w zakresie rozstrzygania w wyroku rozwodowym o władzy rodzicielskiej wprowadził art. 58 KRO w porównaniu ze stanem prawnym wynikającym z art. 32 KR5 i art. 437 rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z 29.11.1930 r. – Kodeks postępowania cywilnego6, polegały na odstąpieniu od wynikającej z poprzednio obowiązujących przepisów reguły, według której w wyroku orzekającym rozwód sąd mógł powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem tylko jednemu z małżonków7. Rozwiązanie przyjęte w art. 58 KRO niewątpliwie zapewniało sądowi większą swobodę orzekania w porównaniu z możliwościami wynikającymi z wcześniejszej regulacji, umożliwiając wydanie rozstrzygnięcia dostosowanego do specyficznej sytuacji każdej rodziny. Nowelizacja z 6.11.2008 r. cofnęła polskie prawo rodzinne w analizowanym zakresie niemal do poziomu regulacji znanej z Kodeksu rodzinnego z 1950 r.  Nowelizacja z 2008 r., pozostawiając istniejące dotychczas unormowania w art. 58 KRO, wprowadziła do tego przepisu, w zakresie powierzania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi po rozwodzie rodziców, dwie istotne zmiany, odróżniające nowy przepis od rozwiązania z KR: po pierwsze, instytucję „porozumienia” małżonków „o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie”, którą „sąd uwzględnia (…), jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka” (art. 58 § 1 KRO); po drugie zaś wyraźne unormowanie, że „sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie,...