Abstrakt

§ 1. Wprowadzenie  Prawo do uzyskania patentu (czy krócej: prawo do patentu) zapewnia określoną ochronę wynalazkom przed ich opatentowaniem. Charakteryzuje się ono tym, że:1) powstaje z chwilą dokonania wynalazku posiadającego zdolność patentową;2) przepisy określają jego treść i charakter prawny, a także granice czasowe;3) zasadniczo gaśnie wraz z ujawnieniem wynalazku, względnie udzieleniem patentu1.  Udzielenie patentu, a także jego unieważnienie wiąże się z aktywnością Urzędu Patentowego, który wydaje decyzje i postanowienia oraz dokonuje wpisów w rejestrach. Postępowanie przed Urzędem w tych sprawach ma dwojaką postać: postępowania administracyjnego (przy udzielaniu ochrony) oraz tzw. postępowania spornego, które, będąc postępowaniem administracyjnym, jest kontradyktoryjne (w tym trybie dokonuje się m.in. unieważniania patentu). Na decyzje i postanowienia UP przysługuje skarga do sądu administracyjnego.   Bezsporne jest, że patent jest cywilnym prawem podmiotowym, którego udzielenie następuje wskutek konstytutywnej decyzji Urzędu Patentowego2. Decyzja ta może zostać zmieniona w wyniku unieważnienia – w całości lub w części – patentu. Może też nastąpić całkowita lub częściowa zmiana podmiotu uprawnionego. Pomimo takiego powiązania patentu z postępowaniem administracyjnym i wydawanymi w jego toku decyzjami i postanowieniami, nie jest kwestionowany wyłącznie cywilnoprawny charakter tego prawa. Po prostu przyjmuje się niejako a priori, że udzielenie prawa i jego losy są splecione z podejmowaniem rozstrzygnięć przez UP, działający we właściwych dla siebie, administracyjnych formach.   Przenosząc nakreślone rozważania na problematykę prawa do uzyskania patentu, wydaje się niezrozumiałe, dlaczego z faktem prowadzenia postępowania kończonego wydaniem wspomnianej decyzji w sprawie udzielenia patentu wiąże się często inne skutki, aniżeli wyżej wskazano, polegające na traktowaniu tego prawa jako publicznego bądź mieszanego (noszącego cechy cywilne i administracyjne). Analogiczne przecież argumenty można by wysunąć w stosunku do patentu.   W tej sytuacji do scharakteryzowania prawa do patentu podejdę inaczej: najpierw określę jego charakter prawny (gdyż moim zdaniem wynika on jednoznacznie z obowiązujących przepisów), a dopiero w tym kontekście zastanowię się nad jego – przesądzoną już w zasadniczym zakresie – treścią. § 2. Charakter prawa do uzyskania patentu  Prawo do patentu jest powszechnie uważane za prawo podmiotowe3, ale nie ma zgodności poglądów co do jego natury. Jedni uważali, iż ma ono charakter cywilny4, inni – że administracyjny5, pozostali – że mieszany6. Dodać należy, że dyskusje toczyły się przede wszystkim w latach 70. ubiegłego wieku; od blisko 20 lat nie było w tym przedmiocie obszerniejszych analiz i polemik.  W mojej ocenie spór w znacznej mierze przestał być aktualny, a to w związku z jasnym brzmieniem obowiązujących przepisów. Otóż według art. 12 PrWłPrzem, prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu (ust. 1). Zbywalność praw i możność ich dziedziczenia to niewątpliwie cechy praw o charakterze cywilnym. Utwierdza w tym przekonaniu ust. 2 tego przepisu, stanowiący, że umowa o przeniesienie prawa, o którym mowa w ust. 1, wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej. Zarówno sposób przeniesienia tego prawa (umowa), jak i określenie skutków niedochowania formy pisemnej (nieważność) są typowe dla cywilnych praw podmiotowych.   Prawo do uzyskania patentu może być przedmiotem wspólności, na identycznych zasadach jak dotyczące patentu. Mianowicie według art. 72 ust. 4 PrWłPrzem, przepisy ust. 1–3 (dotyczące wspólności patentu) stosuje się odpowiednio do wspólności prawa do uzyskania patentu. Dodać należy, że wspólność ta jest oparta na czysto cywilistycznych konstrukcjach, w tym na kodeksowej zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych.   Swoistą kropkę nad „i” stawiają art. 283 i 284 pkt 2 PrWłPrzem. Pierwszy z nich stanowi, że sprawy dotyczące roszczeń cywilnoprawnych z zakresu ochrony własności przemysłowej rozstrzygane są w trybie postępowania cywilnego na zasadach ogólnych. W świetle zaś art. 284 pkt 2 PrWłPrzem, w trybie postępowania cywilnego, na zasadach ogólnych, rozpatrywane są w szczególności sprawy o ustalenie prawa do patentu i prawa ochronnego.81  Tak więc, charakter prawny prawa do patentu jest jednoznaczny. Jest to cywilne prawo podmiotowe7, majątkowe, korzystające z ochrony opartej na systemie...