Abstrakt
Nie podlega odrzuceniu zażalenie wniesione przez uczestnika postępowania przed doręczeniem mu odpisu postanowienia z uzasadnieniem, o którego sporządzenie ten uczestnik wnosił. Zbycie udziałów w sp. z o.o. nie wymaga zgody małżonka wspólnika spółki wyrażonej w formie szczególnej, tj. z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Uchwała SN z 26.10.2021 r., III CZP 55/20, Legalis
Stan faktyczny
Zagadnienie prawne wyłoniło się na tle sporu o nakazanie zapłaty za naruszenie obowiązków wynikających z uprzedniego postanowienia sądu opiekuńczego. Uczestnik wniósł o sporządzenie uzasadnienia do postanowienia nakazującego taką zapłatę. Wniosek był dotknięty brakami formalnym – sąd wezwał do ich usunięcia. Uczestnik złożył w jednym dniu dwa pisma. W jednym uzupełnił braki formalne wniosku, a w drugim zażądał cofnięcia nakazu zapłaty (postanowienia). Po kilku dniach uczestnik otrzymał postanowienie wraz z uzasadnieniem. W kolejnym piśmie uczestnik wskazał, że uprzednie pismo z żądaniem cofnięcia postanowienia stanowi zażalenie na to postanowienie. Sprawę przekazano do sądu okręgowego, który powziął poważne wątpliwości prawne: czy można złożyć zażalenie na postanowienie przed doręczeniem jego uzasadnienia, jeżeli złożono wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia. Z zagadnieniem tym sąd okręgowy wystąpił do Sądu Najwyższego z żądaniem jego rozstrzygnięcia.W lipcu 2019 r. uchwalono nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego: ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw1. Jedna z istotnych zmian dotyczyła charakteru wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie orzeczenia. Prawo do zaskarżenia orzeczenia powstaje pod warunkiem złożenia skutecznego wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia. Wniosek ten jest warunkiem dopuszczalności zaskarżenia. Brak stosownego wniosku oznacza odrzucenie środka zaskarżenia jako niedopuszczalnego z innych przyczyn (art. 373 § 1 KPC) – por. uchwałę SN z 1.7.2021 r.2. Są od tej zasady wyjątki:1) jeżeli sąd odstępuje od uzasadnienia postanowienia, gdy w całości podziela żądanie strony i przytoczone argumenty (art. 357 § 6 KPC); 2) wnoszona jest skarga na orzeczenie referendarza sądowego (art. 39822 § 2 KPC); 3) ustawa stanowi, że nie sporządza się uzasadnienia (np. art. 6268 § 6, art. 6946 § 1 KPC).
W poprzednim stanie prawnym rzeczony wniosek stanowił jedynie tzw. zapowiedź środka zaskarżenia (apelacji lub zażalenia). Brak jego złożenia nie pozbawiał strony prawa do zaskarżenia orzeczenia – por. uchylony art. 369 § 2 KPC. Strona mogła wnieść środek zaskarżenia w terminie ustawowym liczonym od ostatniego dnia, w którym mogła zażądać sporządzenia uzasadnienia. Samo wniesienie środka zaskarżenia (tzw. wprost) bez uprzedniego żądania sporządzenia jego uzasadnienia obligowało sąd, który wydał orzeczenie, do sporządzenia uzasadnienia dla celów kontroli instancyjnej (zob. treść art. 328 § 1 zd. 3 KPC sprzed wspomnianej nowelizacji).Na tle poprzedniego stanu prawnego rozstrzygnięto kwestię, czy środek zaskarżenia ma być wniesiony w określonym przedziale czasu, czy też w maksymalnym terminie końcowym. Przepisy określające warunki wniesienia zaskarżenia wyznaczają bowiem termin na wniesienie środka zaskarżenia (np. 14 lub 7 dni) w powiązaniu ze zdarzeniem zapoczątkowującym liczenie tego terminu, tj. co do zasady: doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Na tle poprzedniego stanu prawnego Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że celem przepisów nie jest wyznaczenie przedziału czasu, wyłącznie w ramach którego środek zaskarżenia może zostać złożony (por. uchwała SN z 2.12.2003 r.3). Celem przepisów o terminach wnoszenia środków zaskarżenia jest wyznaczenie momentu końcowego, w którym strona musi wnieść środek zaskarżenia, aby został on przyjęty do rozpoznania. Przekroczenie tego terminu oznacza niedopuszczalność zaskarżenia orzeczenia.Zmiana przepisów z lipca 2019 r., dotycząca wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, odnosi się jednak tylko do kwestii powstania prawa do zaskarżenia. Inaczej mówiąc, zmiana dotyczy tylko tego, czy środek zaskarżenia jest dopuszczalny. Celem zmiany przepisów jest spowodowanie, aby strona poznała motywy orzeczenia, które chce zaskarżyć. Poznanie ich może bowiem odwieść stronę od zaskarżenia orzeczenia, względnie umożliwić lepsze przygotowanie zarzutów wobec rozstrzygnięcia, a sądowi ad quem umożliwić kontrolę zaskarżonego orzeczenia. Zmiana charakteru prawnego wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia spowodowała odżycie starego sporu interpretacyjnego. Mianowicie, czy terminy zaskarżenia orzeczenia powiązane z otrzymaniem uzasadnienia orzeczenia i obligatoryjność wniosku oznaczają, że środek zaskarżenia może być wniesiony jedynie w określonym przedziale czasu. Spór ten stał się kanwą omawianej uchwały Sądu Najwyższego.