Abstrakt
Zasada równego traktowania kobiet i mężczyzn jest głęboko zakorzeniona w ustawodawstwie UE oraz w orzecznictwie TSUE. Początkowo zasada ta była podporządkowana procesowi integracji gospodarczej i ograniczona do przeciwdziałania praktykom nieuczciwej konkurencji między państwami członkowskimi. W miarę pogłębiania się procesu integracji europejskiej na znaczeniu zaczął zyskiwać także jej społeczny aspekt związany z równym podziałem ról w rodzinie między kobietę i mężczyznę oraz ich udziałem w rynku pracy.
Na tle bogatego orzecznictwa TSUE na uwagę zasługują sprawy, które dotyczą związku między wypełnianiem obowiązków rodzinnych a realizacją zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w jej aspekcie materialnym, który uwzględnia faktyczną pozycję kobiet na rynku pracy. Jest ona determinowana przez utrwalony w świadomości społecznej tradycyjny podział obowiązków w rodzinie między kobiety i mężczyzn. Dokonany w niniejszej publikacji przegląd orzecznictwa TSUE dotyczy kwestii dyskryminacji pośredniej ze względu na płeć pracowników, którzy z powodu obowiązków rodzinnych są zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Zbiorcze tezy:1) wyłączenie pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin z pracowniczego programu emerytalnego stanowi dyskryminację ze względu na płeć w zakresie wynagrodzenia, jeżeli dotyczy znacznie większej liczby kobiet niż mężczyzn, chyba że jest to obiektywnie uzasadnione czynnikami niezwiązanymi z jakąkolwiek dyskryminacją ze względu na płeć, jeżeli środki do osiągnięcia celu wyłączenia odpowiadają rzeczywistej potrzebie pracodawcy oraz są odpowiednie i konieczne do jego osiągnięcia; 2) z zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie wynagrodzenia nie wynika dla pracodawcy obowiązek zorganizowania pracowniczego programu emerytalnego w taki sposób, żeby uwzględnić szczególne trudności, jakie w dostępie do tego programu mają osoby obciążone obowiązkami rodzinnymi; 3) zasada równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie wynagrodzenia sprzeciwia się ustawodawstwu krajowemu, które zezwala pracodawcy na pozbawienie pracowników, których czas pracy nie przekracza 10 godzin tygodniowo lub 45 godzin miesięcznie, prawa do wynagrodzenia za czas choroby, jeżeli takie uregulowanie dotyczy w większym stopniu kobiet i mężczyzn, chyba że państwo członkowskie wykaże, że przedmiotowe ustawodawstwo jest uzasadnione obiektywnymi czynnikami niezwiązanymi z jakąkolwiek dyskryminacją ze względu na płeć; 4) zasada równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie wynagrodzenia sprzeciwia się ustawodawstwu krajowemu, które przewiduje, że w przypadku gdy pracownik zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy zostaje zwolniony z pracy w chwili, gdy świadczy pracę w niepełnym wymiarze godzin w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, otrzymuje odprawę z tytułu rozwiązania stosunku pracy i zasiłek wypłacany w związku z urlopem na przekwalifikowanie, których wysokość została określona przynajmniej częściowo na podstawie zmniejszonego wynagrodzenia otrzymywanego przez niego w chwili zwolnienia, w sytuacji gdy z pracy w niepełnym wymiarze godzin w trakcie urlopu rodzicielskiego korzysta znacznie większa liczba kobiet niż mężczyzn i będące tego rezultatem odmienne traktowanie nie znajduje uzasadnienia w przyczynach o charakterze obiektywnym niezwiązanych z jakąkolwiek dyskryminacją ze względu na płeć. |
Indirect discrimination of women employed part-time due to family responsibilities
The principle of equal treatment of men and women is deeply rooted in the legislation of the European Union (EU) and in the case-law of the Court of Justice of the European Union (CJEU). Initially, this principle was clearly subordinated to the process of economic integration and limited to counteracting unfair competition between Member States. As the process of European integration deepened, the social aspect of the principle, relating to the equal sharing of roles within the family between women and men and their participation in the labor market, became increasingly important. Against the extensive case-law of the CJEU, the cases that deserve attention are those concerning the link between the performance of family responsibilities and the implementation of this principle in its material aspect, which takes into account the actual position of women in the labor market. It is determined by the traditional division of family responsibilities between women and men fixed in the public mind. The review of the case law of the CJEU in this publication concerns the issue of indirect gender discrimination of workers who are employed part-time due to family responsibilities.Keywords: discrimination, equal treatment, part-time job, balance between work life and private life.
Słowa kluczowe: dyskryminacja, równe traktowanie, praca w niepełnym wymiarze.