Monitor Prawa Pracy
nr 9/2015
Faktyczne możliwości realizacji pracowniczego prawa do nieprzerwanego wypoczynku
Autor jest asystentem w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, aplikantem adwokackim.
Abstrakt
Artykuł 162 KP wskazuje na sposób wykorzystania urlopu wypoczynkowego, mając na uwadze zrealizowanie celu urlopu. Na wniosek pracownika urlop może być zatem podzielony na części, przy czym w takiej sytuacji co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
W niniejszym opracowaniu autor poddaje analizie sytuację prawną pracownika, któremu odmówiono możliwości wykorzystania w sposób nieprzerwany 14-dniowej części wypoczynku. Autor zastanawia się, czy pracownik ma realne możliwości jego wykorzystania, oraz formułuje postulaty de lege ferenda, czyniące prawo do nieprzerwanego wypoczynku realną korzyścią pracownika.
Uwagi wstępne
Prawo pracy, ustanawiając zasadę nieprzerwanego, płatnego, corocznego urlopu wypoczynkowego, realizuje jedną z podstawowych zasad prawa pracy, gwarantującą pracownikowi prawo do odpoczynku. Już art. 66 ust. 2 Konstytucji stanowi, że pracownik ma prawo m.in. do określonych w ustawie corocznych płatnych urlopów. Zasada ta to jeden z przejawów urzeczywistnienia funkcji ochronnej prawa pracy w sferze dbałości o zdrowie i życie pracowników. Jak stwierdza K. Jaśkowski, celem urlopu jest wypoczynek pracownika, czyli ochrona jego zdrowia. Prawo do urlopu ma zatem charakter osobisty, nie może być przeniesione na inną osobę. Umowa między pracodawcą a pracownikiem, na podstawie której pracownik przeniósłby swoje prawo do urlopu na innego pracownika, jest nieważna (art. 58 KC w zw. z art. 300 KP). Mimo wykonania tej umowy przez pracodawcę pracownik ma więc nadal prawo do urlopu w zakresie określonym w kodeksie1. Według Ł.M. Pisarczyka, zgodnie z art. 152 § 1 KP, przerwa w pracy służąca wypoczynkowi rocznemu powinna mieć charakter nieprzerwany (zasada urlopu nieprzerwanego). Wynika stąd obowiązek jednorazowego udzielenia całego urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi za dany rok kalendarzowy. Zapewnia to stosunkowo długą przerwę w świadczeniu pracy, co pozwala na realizację podstawowego celu przepisów urlopowych, jakim jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych pracownika2. Również judykatura potwierdza, iż cele urlopu wypoczynkowego i urlopu zdrowotnego są w rzeczywistości zbieżne: regeneracja sił pracownika3. Prawo pracowników do wypoczynku ma istotne znaczenie dla zapewnienia pracownikom godnych warunków życia, w tym godzenia pracy z życiem osobistym i rodzinnym, a także wiąże się z ochroną bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Prawo do wypoczynku jest realizowane poprzez ograniczenie godzin pracy, wprowadzenie dni wolnych od pracy oraz prawo do urlopów wypoczynkowych4. Kompleks przepisów gwarantujących pracownikowi wypoczynek ma na celu przede wszystkim stworzenie warunków do regeneracji sił. Sprzyja również zaspokajaniu i rozwijaniu indywidualnych zainteresowań. W makroskali stanowić może istotny czynnik sprzyjający podnoszeniu poziomu kulturalnego i intelektualnego całego społeczeństwa5. Zważywszy na cel urlopu, w konsekwencji, niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, w związku z czym udzielenie urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne, także wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę6.
Biorąc pod uwagę przywołany cel, któremu służy urlop wypoczynkowy, niezwykle istotne staje się jego odpowiednie wykorzystanie, pozwalające pracownikowi na osiągnięcie zamierzonego przez ustawodawcę celu urlopu wypoczynkowego.
