Abstrakt

W niniejszym opracowaniu autor omawia prawo pracownika lub członków jego rodziny do zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek wypadku przy pracy. Podstawę roszczeń uprawnionych będą wówczas stanowić przepisy Kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych.Zasady odpowiedzialności pracodawcyJedną z podstawowych zasad prawa pracy jest prawo pracownika do bezpiecznych warunków pracy. Ponadto pracodawca jest zgodnie z art. 207 KP zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zakres tej powinności obejmuje m.in. zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów i zasad bhp, wydawanie poleceń usunięcia ewentualnych uchybień w tej sferze oraz kontrolowanie ich wykonania. Dlatego też pracownik, który wskutek zaniechania przez pracodawcę realizacji obowiązku zapewnienia bezpiecznych warunków pracy doznał szkody, może żądać od niego świadczeń finansowych także na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Zasadnicze znaczenie mają tu przepisy określające odpowiedzialność za czyn niedozwolony (art. 415 KC i nast.). Na dopuszczalność dochodzenia takich roszczeń uzupełniających w stosunku do świadczeń wynikających z ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wskazywał wielokrotnie SN, m.in. w wyroku z 5.7.2005 r., podnosząc, że dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (art. 415, 444 i 445 KC). Odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika z tytułu szkody powstałej wskutek wypadku przy pracy nie jest zatem wyłączona przez fakt, że pracownikowi przysługiwać może jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS na podstawie WypadkiU. Pracownicy mogą bowiem występować przeciwko swoim pracodawcom także z żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz renty wyrównawczej w razie utraty zdolności do pracy, jeśli ich szkody nie zostały zaspokojone w całości przez świadczenia z ZUS. Nie można przy tym podzielić poglądu wyrażonego przez SN w wyroku z 29.7.1998 r., że cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy ma charakter uzupełniający. W orzeczeniu tym wskazano, że pracownik nie może dochodzić odszkodowania i renty na podstawie art. 444 KC przed rozpoznaniem jego roszczeń o świadczenia przysługujące na podstawie przepisów WypadkiU. Pogląd ten nie znajduje bowiem żadnego oparcia w przepisach prawa. Nie sposób się więc zgodzić ze stanowiskiem, że roszczenie o zadośćuczynienie nie może być dochodzone przez pracownika, zanim uzyska on świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Pracownik może bowiem w ogóle takich roszczeń z ubezpieczenia wypadkowego nie zgłaszać lub mogą zachodzić przeszkody natury faktycznej (np. niezakończony proces leczenia) lub prawnej, które uniemożliwiają mu wystąpienie z wnioskiem do ZUS. Ponadto WypadkiU w ogóle nie przewiduje świadczenia w postaci zadośćuczynienia. Tym bardziej więc w przypadku tego roszczenia nie można uzależniać możliwości wystąpienia z pozwem o jego zapłatę od uprzedniego wystąpienia do ZUS z wnioskiem o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego.