Abstrakt
W niniejszym opracowaniu autorka przedstawi trzy istotne inicjatywy przygotowane na poziomie unijnym w odpowiedzi na wyzwanie, jakim jest przywrócenie młodych obywateli UE na rynek pracy. Pierwsza z nich to pakiet propozycji „Gwarancja dla młodych” przygotowany przez Komisję Europejską i skierowany jako zalecenie Rady Europejskiej do rządów państw członkowskich. Drugą inicjatywę stanowią prace Komisji nad wypracowaniem unijnych ram dla staży wysokiej jakości. W trakcie konsultacji tego tematu z europejskimi partnerami społecznymi Komisja dała wyraźnie do zrozumienia, że chętnie scedowałaby na nich przygotowanie odpowiednich rozwiązań w trybie art. 154 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). I wreszcie wspomnieć należy o sfinalizowanej niedawno autonomicznej inicjatywie samych partnerów społecznych, którą stanowi wspólny ramowy plan działań (framework of action) na rzecz zatrudnienia młodych.Uwagi wstępneGlobalny rynek pracy staje się coraz mniej przyjazny dla młodych ludzi. Jak wynika z najnowszego raportu MOP, na świecie sukcesywnie wzrasta liczba młodych bezrobotnych. Choć najbardziej zagrożone są gospodarki krajów rozwijających się, to ogólny trend dotyka także państw UE. Raport MOP wskazuje na groźną tendencję wzrostu w tym regionie liczby osób młodych, które określane są terminem discouraged, a więc zniechęconych do podejmowania jakichkolwiek prób znalezienia płatnej pracy. W ten sposób znikają one z oficjalnych statystyk. Dlatego MOP wskazuje na wagę badania wskaźnika NEET. Pojęcie to określa osobę w wieku od 15 do 24 lat, która ani nie pracuje, ani się nie kształci, ani nie bierze udziału w szkoleniu. Ze względu na charakterystykę okresu życia wskazuje się, że wskaźnik NEET lepiej niż wskaźnik bezrobocia wśród osób młodych pokazuje problemy i zagrożenia społeczne oraz ekonomiczne wśród osób młodych.Zgodnie z danymi Eurostatu w 2011 r. 7,5 miliona osób w wieku 15–24 oraz 6,5 miliona w wieku 25–29 było wykluczonych i z rynku pracy, i z rynku edukacyjnego w Europie. W 2008 r. wskaźnik NEET wynosił 11% w grupie wiekowej 15–24 oraz 17% w grupie 25–29. W 2011 r. wzrósł odpowiednio do 13 i 20%. Kategoria NEET jest oczywiście wewnętrznie bardzo zróżnicowana. Zaliczają się do niej osoby bezrobotne, osoby, których stan zdrowia nie pozwala na pracę, osoby obciążone obowiązkami opiekuńczymi. Fundacja Dublińska szacuje, że koszty wynikające z dezaktywizacji wskazanych osób wynosiły około 153 miliardów euro, co stanowi 1,2% produktu krajowego brutto państw członkowskich UE. Koszty NEET są różne w poszczególnych państwach – najwyższe przekraczające 2% PKB dotyczą takich państw, jak: Bułgaria, Cypr, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Łotwa i Polska.Rosnąca skala dezaktywizacji osób młodych stwarza coraz większe zagrożenie dla unijnych priorytetów długoterminowego rozwoju zakreślonych w Strategii Europa 2020. Komisarz UE ds. zatrudnienia podczas wystąpienia na Światowym Forum Gospodarczym w Davos w styczniu 2013 r. wskazał, iż niepodjęcie kroków zaradczych może spowodować, że młodzi Europejczycy staną się straconym pokoleniem. Największym wyzwaniem dotyczących młodzieży jest dla UE powstrzymanie przedwczesnego odpływu młodych z systemu kształcenia oraz zapewnienie im wsparcia w przejściu od nauki do zatrudnienia.