Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie, kiedy dochodzi do poronienia, a kiedy do urodzenia martwego dziecka (zgonu płodu), a także skąd wynikają niejasności przy ustalaniu, czy pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego, czy też nie.
Uwagi wprowadzające
Zgodnie z treścią art. 1801 § 1 i 2 KP w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Z kolei w razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W odniesieniu do ciąży mnogiej stosuje się takie same zasady jak w przypadku urodzeniu dziecka przed upływem 8 tygodni życia.
Poronienie a urodzenie martwego dziecka (zgon płodu)
W KP nie określa się, kiedy dochodzi do poronienia, a kiedy do urodzenia martwego dziecka (zgonu płodu). Rozróżnienie tych dwóch różnych faktów fizjologicznych ma jednak kluczowe znaczenie, ponieważ inaczej będzie kształtować się prawo pracownicy do urlopu macierzyńskiego w przypadku poronienia dziecka, a inaczej w przypadku urodzenia martwego.
Zgodnie z załącznikiem (Kryteria oceny stosowane przy dokonywaniu wpisów w dokumentacji dotyczących czasu trwania ciąży, poronień, urodzeń żywych i zgonów płodów) do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 21.12.2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania1 „poronieniem określa się wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed upływem 22 tygodnia ciąży (21 tygodni i 6 dni). Z kolei zgonem płodu (urodzeniem martwym) określa się zgon następujący przed całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki, o ile nastąpił po upływie 22. tygodnia ciąży lub później. O zgonie świadczy to, że po takim wydaleniu lub wydobyciu płód nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli”.
W praktyce pojawia się często następujący problem. Dochodzi do poronienia dziecka przed upływem 22. tygodnia ciąży. Pracownica, dysponując jednak aktem urodzenia dziecka, z adnotacją o martwym urodzeniu uzyskanym z Urzędu Stanu Cywilnego (USC), domaga się od pracodawcy przyznania jej urlopu macierzyńskiego. Jak w takiej sytuacji powinien zachować się pracodawca? Na jakiej podstawie kobieta uzyskuje z USC akt urodzenia dziecka, na podstawie którego domaga się realizacji przez pracodawcę jej prawa do urlopu macierzyńskiego?
Pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka na podstawie dokumentacji medycznej może wypełnić: pracownik zakładu opieki zdrowotnej, w którym urodziło się dziecko lub do którego została przyjęta kobieta z dzieckiem bezpośrednio po urodzeniu poza zakładem opieki zdrowotnej, oraz lekarz lub położna, którzy byli obecni przy urodzeniu lub też lekarz położnik po przeprowadzeniu badania matki i dziecka (§ 2 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2.2.2005 r. w sprawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka2). Zgodnie z treścią § 4 tego rozporządzenia dla każdego dziecka wypełnia się odrębne zgłoszenie w dwóch egzemplarzach i przekazuje do USC właściwego ze względu na miejsce urodzenia, w terminach:
– 14 dni od dnia urodzenia – dla żywego urodzenia;
– 3 dni od dnia urodzenia – dla martwego urodzenia.
W takim zgłoszeniu wskazuje się okres trwania ciąży w tygodniach.
Na podstawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka wystawionego przez lekarza, położną lub zakład opieki zdrowotnej USC sporządza akt urodzenia dziecka (art. 40 ust. 1 ustawy z 29.9.1986 – Prawo o aktach stanu cywilnego3). Jeżeli dziecko urodziło się martwe, jak już to zostało wskazane powyżej, zgłoszenie jego urodzenia powinno nastąpić w ciągu 3 dni. W takim wypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją w rubryce „Uwagi”, że dziecko urodziło się martwe, a aktu zgonu się nie sporządza (art. 38 ust. 2 PrAktStCywU).
Oznacza to, że [...]