Monitor Prawa Pracy

nr 4/2007

„Ustawa lustracyjna” – wybrane aspekty prawnopracownicze

Grzegorz Orłowski
Autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu prawa pracy, wykładowca Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie, prezes firmy konsultingowej.
Abstrakt

Dnia 28.2.2007 r. weszła w życie nowelizacja1 ustawy z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów2. Zgodnie z jej uregulowaniami osoby pełniące funkcje publiczne są zobowiązane do złożenia oświadczenia lustracyjnego. Jako główną sankcję przewidziano pozbawienie tych osób pełnienia funkcji publicznej.

W niniejszym opracowaniu autor podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy te nowe uregulowania wywrą skutki prawne w sferze stosunku pracy.

Uwagi wstępne

Wśród osób pełniących funkcje publiczne, których katalog określa art. 4 LustracjaU, znacząca część to osoby, które w związku tym pozostają w stosunku pracy. Podobnie jak wszyscy „nieetatowi” funkcjonariusze publiczni w rozumieniu ww. przepisu, tacy jak np. członkowie rad nadzorczych niektórych spółek czy adwokaci, pracownicy pełniący funkcje publiczne podlegają obowiązkowi złożenia tzw. oświadczenia lustracyjnego z wszystkimi przewidzianymi w LustracjaU konsekwencjami. Zgodnie z art. 57 ust. 1 LustracjaU w szczególności oznacza to, że w przypadku niezłożenia oświadczenia w przepisanym terminie3 sankcją jest pozbawienie z mocy prawa funkcji publicznej z dniem, w którym upłynął ten termin. Analogiczny skutek, tj. pozbawienie funkcji publicznej, nastąpi w przypadku uprawomocnienia się orzeczenia sądowego stwierdzającego, że złożone oświadczenie jest niezgodne z prawdą4. Przepisy LustracjaU konsekwentnie używają wyrażenia „pozbawienie funkcji publicznej”, abstrahując od faktu, że znacząca część tych funkcji jest pełniona w ramach stosunku pracy (umownego, na podstawie powołania lub mianowania). Powstaje w związku z tym pytanie: jakie skutki prawne w sferze stosunku pracy wywołuje owo pozbawienie funkcji publicznej? Czy w szczególności może to oznaczać wygaśnięcie stosunku pracy, a więc jego ustanie z mocy prawa?

Skutki prawne LustracjaU w sferze stosunku pracy

Skutek w postaci wygaśnięcia stosunku pracy byłby, w mojej ocenie, zbyt daleko idący. Zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 63 KP „umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz przepisach szczególnych”. W ślad za ww. zasadą zarówno przepisy kodeksowe5, jak i pozakodeksowe6 skutek w postaci wygaśnięcia stosunku pracy zawsze przewidują w sposób wyraźny, niezmiennie posługując się wyrażeniem „wygaśnięcie stosunku pracy lub umowy o pracę”. Taki sposób regulacji instytucji wygaśnięcia stosunku pracy ma swoją wieloletnią tradycję, a zważywszy na jego [...]