Abstrakt

Ustawa z 13.4.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy¹ wprowadziła nowe uregulowania do ustawy z 9.7.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych². Spowodowało to zmianę zakresu obowiązków pracodawcy użytkownika dotyczących zapewnienia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W niniejszym opracowaniu autorka omawia wszystkie konsekwencje, jakie z tego tytułu wynikają dla pracodawcy użytkownika.

Uwagi wstępne

PracTymU, która zawiera unormowanie dotyczące obowiązków pracodawcy użytkownika z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, dostosowuje prawo polskie do unijnej dyrektywy 91/383³. Mianowicie na wzór unijny wprowadzono szczegółową procedurę wymiany informacji i uzgodnień pomiędzy agencją pracy tymczasowej a pracodawcą użytkownikiem, która poprzedza zawarcie umowy o pracę z pracownikiem tymczasowym. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika tymczasowego został uznany za jedną z najważniejszych kwestii dotyczących pracy tymczasowej i stał się przedmiotem legislacji wspólnotowej⁴.

Przepisy PracTymU skonkretyzowały wcześniejszą ogólną regulację, zgodnie z którą podmiot zamierzający korzystać z pracy pracownika zatrudnionego przez agencję pracy tymczasowej został obowiązany do zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 298³ § 2 KP)⁵. W piśmiennictwie unormowanie to zostało uznane za prawną podstawę funkcjonowania agencji pracy tymczasowej w Polsce⁶. Artykuł 298³ KP nakładał na pracodawcę użytkownika obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy pracownikowi tymczasowemu w czasie korzystania z pracy tymczasowej. Z przepisu nie wynikała jednak dopuszczalność przejęcia części obowiązków pracodawcy z zakresu prawa pracy przez pracodawcę użytkownika na podstawie umowy z agencją pracy tymczasowej. Zgodnie z art. 298³ KP wszystkie obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy spoczywały na podmiocie trzecim. Pamiętać jednak trzeba, iż przepis ten miał charakter przejściowy, poprzedzający wprowadzenie wyczerpującego unormowania. Obecnie kwestie te reguluje właśnie PracTymU.

Jak wynikało z PracTymU, obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mogły stanowić przedmiot umownych uzgodnień pomiędzy agencją i pracodawcą użytkownikiem. Mianowicie, zgodnie z art. 9 ust. 3 pkt 2 PracTymU, do 1.7.2007 r. agencja pracy tymczasowej i pracodawca użytkownik powinni byli uzgodnić na piśmie zakres przejęcia przez pracodawcę użytkownika obowiązków pracodawcy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, a w szczególności dostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, zapewnienia napojów i posiłków profilaktycznych, przeprowadzenia szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego oraz informowania o tym ryzyku. Unormowanie to zostało zmienione przepisami PIPU07⁷. W związku z tym obecnie do wykonania tych obowiązków (art. 9 ust. 2a PracTymU) został zobowiązany jedynie pracodawca użytkownik. Na podstawie dodanego art. 9 ust. 2b PracTymU do sposobu i terminów przeprowadzania szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przepisy Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio. Natomiast ustawodawca w art. 9 ust. 2 pkt 3 PracTymU utrzymał możliwość umownego podziału obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy pomiędzy agencją i pracodawcą użytkownikiem w odniesieniu do innych, niż wymienione w ust. 2a, dotyczących tej sfery obowiązków pracodawcy, do których wykonania zobowiązany został pracodawca użytkownik.

Obowiązek pracodawcy użytkownika zapewnienia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

W myśl art. 14 ust. 1 PracTymU pracodawca użytkownik wykonuje obowiązki i korzysta z praw przysługujących pracodawcy w zakresie niezbędnym do organizowania pracy z udziałem pracownika tymczasowego. Norma, której źródłem jest art. 14 ust. 1 PracTymU, stanowi ogólną podstawę prawną wykonywania obowiązków i korzystania z praw pracodawcy przez pracodawcę użytkownika w relacji z pracownikiem tymczasowym. Z treści przepisu nie wynika jednak wprost, którymi obowiązkami został obciążony i do korzystania z których uprawnień został upoważniony pracodawca użytkownik. Wykonywanie obowiązków i korzystanie z uprawnień pracodawcy przez pracodawcę użytkownika zostało ograniczone do zakresu niezbędnego do organizowania pracy z udziałem pracownika tymczasowego. W piśmiennictwie zauważono jednak, że pracodawca użytkownik, jako podmiot niebędący pracodawcą pracownika tymczasowego, posiada w odniesieniu do pracownika tymczasowego mniej uprawnień i obowiązków niż agencja pracy tymczasowej⁸. Natomiast pracodawca użytkownik, jako podmiot niezwiązany z pracownikiem tymczasowym stosunkiem pracy, powinien zostać uwolniony od obowiązków pracodawcy⁹.

Warto podkreślić, że ustawodawca w art. 14 ust. 1 PracTymU posłużył się specyficznym sformułowaniem. Pracodawca użytkownik jest podmiotem wykonującym obowiązki i korzystającym z uprawnień pracodawcy. A zatem należy dojść do wniosku, iż właściwym podmiotem praw i obowiązków w relacji z pracownikiem tymczasowym jest agencja pracy tymczasowej jako pracodawca. Z racji jednak wykonywania pracy tymczasowej pod kierownictwem pracodawcy użytkownika ten ostatni wykonuje pewne obowiązki i korzysta z pewnych praw pracodawcy. Na podstawie sformułowania art. 14 ust. 1 PracTymU można twierdzić, że [...]