Abstrakt

Nauczyciele należą do kategorii pracowników, których stosunki pracy regulują przepisy szczególne, a dokładnie ustawa z 26.1.1982 r. - Karta Nauczyciela¹. W niniejszym opracowaniu autorka poddaje analizie jeden ze sposobów ustania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym, a mianowicie rozwiązanie stosunku pracy na jego wniosek. Wniosek ten może stanowić bądź ofertę rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron, bądź oświadczenie o jednostronnym wypowiedzeniu stosunku pracy.

Uwagi wprowadzające

Zagadnienie ustania stosunku pracy nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania zostało uregulowane, podobnie jak kwestie dotyczące jego nawiązania i zmiany, w Karcie. Takstatywne wyliczenie powodów uzasadniających ustanie stosunku pracy jest wyrazem wzmożonej stabilizacji zatrudnienia charakterystycznej dla pracowników, których stosunek pracy został nawiązany w drodze mianowania. W odniesieniu do nauczycieli katalog przyczyn powodujących rozwiązanie stosunku pracy jest zawarty w art. 20 i 23 Karty. Możemy wymienić tutaj m.in. wniosek nauczyciela (art. 23 ust. 1 pkt 1). Zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 1 Karty rozwiązanie stosunku pracy z tej przyczyny następuje z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela trzymiesięcznego wypowiedzenia.

Rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela

Rozwiązanie stosunku pracy na wniosek pracownika jest sposobem zakończenia stosunku pracy, nieznanym w powszechnym prawie pracy (Kodeksie pracy)². Poza Kartą przewiduje to ustawa z 25.7.1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych³, która w art. 37 ust. 1 stanowi, że „stosunek pracy z mianowanym pracownikiem naukowym ulega rozwiązaniu z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia na wniosek pracownika”. Uregulowanie takie zawierało również nieobowiązujące już rozporządzenie RM z 27.10.1986 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników państwowej jednostki organizacyjnej „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”⁴ - stosunek pracy pracownika (zatrudnionego na podstawie mianowania) ulegał rozwiązaniu „na wniosek pracownika z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia”.

Instytucja rozwiązania stosunku pracy „na wniosek nauczyciela” została wprowadzona w ustawie z 27.4.1972 r. - Karta praw i obowiązków nauczyciela⁵. Poprzednio obowiązujące pragmatyki (z 1926 r. i 1956 r.) stanowiły o „dobrowolnym wystąpieniu ze służby”⁶. Jakkolwiek pragmatyka z 1972 r. wprowadzała zamiast przesłanki rozwiązania „przez dobrowolne wystąpienie ze służby” przesłankę rozwiązania stosunku pracy „na wniosek nauczyciela”, to w art. 92 ust. 2 wyraźnie nawiązywała do poprzednio obowiązujących pragmatyk, zwłaszcza tej z 1926 r. Według powołanego przepisu wniosek o rozwiązanie stosunku pracy nauczyciel powinien był zgłosić na piśmie na trzy miesiące naprzód i nie później niż na trzy miesiące przed zakończeniem zajęć w danym roku szkolnym. Zwolnienie nauczyciela na jego wniosek powinno było nastąpić nie później niż z chwilą zakończenia zajęć w danym roku szkolnym. Terminy te mogły za zgodą właściwego organu ulec skróceniu, co pozostawało jednak bez wpływu na fakt, że w takim wypadku rozwiązanie stosunku pracy następowało na wniosek nauczyciela przez wypowiedzenie.

Dokonana ustawą z 1972 r. zmiana „zgłoszenia” (dobrowolnego wystąpienia ze służby) „wnioskiem” (o rozwiązanie stosunku pracy) była w istocie zmianą terminologiczną. Znaczenie obu tych pojęć jest podobne. Według słownika języka polskiego⁷ pojęcie „wniosek” oznacza „to, co ktoś proponuje, propozycję, pisemne podanie, prośbę do władz w jakiejś sprawie”. Z kolei termin „zgłoszenie” zdefiniowany jest jako „pismo zawierające czyjąś gotowość do przystąpienia do czegoś, podanie kandydata”. Z obu sformułowań („zgłoszenia dobrowolnego wystąpienia ze służby” oraz „wniosku o rozwiązanie stosunku pracy”) wynika, że, po pierwsze - ustanie stosunku pracy następowało i następuje zawsze z inicjatywy nauczyciela, i po drugie - [...]