Monitor Prawniczy

nr 12/2024

Wybrane elementy swobody fundatora w wyposażeniu fundacji rodzinnej w mienie oraz w kształtowaniu treści jej statutu

DOI: 10.32027/MOP.24.12.1

Sebastian Michalak

Autor jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz prawnikiem w Kancelarii Radców Prawnych WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy

Abstrakt

Upływ kolejnych lat od polskiej transformacji ustrojowej skłania ustawodawcę do poszukiwania rozwiązań, mających zapewnić przedsiębiorcom możliwość przeprowadzenia zaplanowanej i skutecznej z ich perspektywy sukcesji. Jedną instytucji, która została relatywnie niedawno wprowadzona do polskiego systemu prawnego, jest fundacja rodzinna. Ze względu na wymagania ustawowe oraz potencjalne potrzeby fundatorów autor wyróżnił trzy główne obszary funkcjonowania fundacji rodzinnej, które wymagają analizy pod kątem zakresu autonomii woli fundatora.
W pierwszej kolejności zatrzymać się trzeba na możliwościach, jakie ma fundator, chcący wyposażyć fundację rodzinną w jej mienie, które będzie później przedmiotem działalności fundacji rodzinnej i wypłat na rzecz jej beneficjentów, z uwzględnieniem konsekwencji podatkowych. Następnie przejść należy do rozważań dotyczących swobody fundatora w kształtowaniu treści statutu fundacji rodzinnej. Poruszane uwagi odnoszą się do postanowień statutu fundacji rodzinnej, regulujących kwestię uzyskania statusu beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego docelowym sukcesorem fundatora, a także wypłat świadczeń na rzecz beneficjentów. Ponadto osobnego omówienia wymaga zakres swobody fundatora w ustalaniu postanowień statutu, normujących funkcjonowanie organów fundacji rodzinnej, z szczególnym uwzględnieniem zgromadzenia beneficjentów.

Słowa kluczowe

fundacja rodzinna; swoboda fundatora; kształtowanie treści statutu; mienie fundacji rodzinnej

Bibliografia

J. Bieluk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. M. Załuckiego, Warszawa 2023, kom. do art. 155; M. Chomiuk [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Warszawa 2020, kom. do art. 385; M. Dumkiewicz [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. M. Dumkiewicz, Warszawa 2020, kom. do art. 202; A. Dyl, W. Niedźwiedzki [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 132; J. Figurski, W. Kotowski [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 17; J. Figurski [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 20, 26, 30, 34; A. Glazer, D.G. Glazer, B. Grofman, Cumulative Voting in Corporate Elections: Introducing Strategy into the Equation, South Carolina Law Review 1984, s. 296-297; K. Górniak [w:] Komentarze Prawa Prywatnego. T. IVC. Prawo spadkowe przedsiębiorców, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2022, kom. do art. 59; P. Grabowski, D. Leszczyk [w:] Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, pod red. P. Grabowskiego, D. Leszczyk, Warszawa 2023, kom. do art. 26; S. Grzybowski, Czynności prawne. Zasady ogólne, [w:] System Prawa Cywilnego. T. I. Część ogólna, pod red. S. Grzybowskiego, Ossolineum 1985; G. Gura [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz, pod red. R. Adamusa, P. Steca, Warszawa 2024, kom. do art. 50; A. Herbet, Kapitał zakładowy i udziały, [w:] Prawo spółek kapitałowych. T. 17A. System Prawa Prywatnego, pod red. S. Sołtysińskiego, Warszawa 2015; M. Jamroży, H. Godusławski, Opodatkowanie fundacji rodzinnej w Polsce, MoPod Nr 3/2023; A. Janas [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. T. V. Zobowiązania. Część szczególna, pod red. M. Frasa, M. Habdas, Warszawa 2018, kom. do art. 901; G. Keler [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz, pod red. R. Adamusa, P. Steca, Warszawa 2024, kom. do art. 27; A. Kappes, Długo oczekiwane dobrodziejstwo czy legislacyjny bubel. Kilka uwag o fundacji rodzinnej, „Przegląd Prawa Handlowego” Nr 12/2023; A. Kappes, Uwagi o następstwie prawnym fundacji rodzinnej, „Przegląd Prawa Handlowego” Nr 9/2024; W. Kotowski, A. Turska-Tomczykowska [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 5; A. Krysik [w:] Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, pod red. A. Krysik, Warszawa 2023, kom. do art. 17, 26, 34, 61, 71, 73; A. Kubiak-Cyrul [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. M. Załuckiego, Warszawa 2023, kom. do art. 33¹; D. Kupryjańczyk [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Warszawa 2020, kom. do art. 202; B. Lackoroński [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, W. Borysiaka, Warszawa 2023, kom. do art. 89; R. Longchamps de Berier, Zobowiązania, Lwów 1938; A. Mariański, Sukcesja przedsiębiorstw prowadzonych przez osoby fizyczne na gruncie ustawodawstw wybranych jurysdykcji, MoP Nr 23/2019; A. Mariański, Polska fundacja rodzinna - postulaty legislacyjne, MoP Nr 3/2022; A. Mariański, Podatki w fundacji rodzinnej, „Przegląd Podatkowy” Nr 8/2023; M. Miemiec, Pojęcie statutu w nauce prawa, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” Nr 54/1975; M. Mularski [w:] Kodeks cywilny. T. I. Komentarz, pod red. M. Gutowskiego, Warszawa 2021, kom. do art. 89; W. Niedźwiedzki, A. Trawiński [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 133; A. Nowacki [w:] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. T. I, pod red. A. Nowackiego, Warszawa 2018, kom. do art. 154; A. Opalski [w:] Kodeks spółek handlowych. Spółka akcyjna. Komentarz T. IIIA, pod red. A. Opalskiego, Warszawa 2016, kom. do art. 385, 419; A. Opalski, O potrzebie systemowej analizy instytucji wspólnych dla zrzeszeń, STPP 2009/2; K. Oplustil [w:] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, M. Wawer, R. Zawłocki Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, kom. do art. 506; R. Pabis [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Warszawa 2020, kom. do art. 313; M. Pazdan [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. T. I, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2020, kom. do art. 89; Z. Radwański, Czynności prawne, oświadczenie woli, wadliwość czynności [w:] System Prawa Cywilnego. T. I. Część ogólna, pod red. S. Grzybowskiego, Ossolineum 1985; U. Roge [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Warszawa 2020, kom. do art. 541; M. Safjan [w:] Kodeks cywilny. T. II. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2021, kom. do art. 901; M. Safjan, Zasady prawa prywatnego [w:] System Prawa Prywatnego. T. 1. Prawo cywilne - część ogólna, pod red. M. Safjana, Warszawa 2012; M. Sieradzka, Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej - analiza i ocena nowych rozwiązań prawnych (cz. I), MoP Nr 22/2018; B. Siuta [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, pod red. P. Tomczykowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 2, 61, 68, 70, 73; B. Smółka [w:] Fundacje rodzinne. Komentarz, pod red. R. Adamusa, P. Steca, Warszawa 2024, kom. do art. 73; S. Sołtysiński [w:] Kodeks spółek handlowych. Spółka akcyjna. Komentarz. T. III, pod red. S. Sołtysińskiego, A. Szajkowskiego, A. Szumańskiego, J. Szwaji, Warszawa 2013, kom. do art. 313; R. Strugała [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2023, kom. do art. 89; B. Swaczyna, Warunkowe czynności prawne, Warszawa 2012; R. Szczepaniak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. T. I. Komentarz, pod red. M. Gutowskiego, Warszawa 2021, kom. do art. 33¹; R. Szczepaniak [w:] Kodeks cywilny. T. I. Komentarz, pod red. M. Gutowskiego, Warszawa 2018, kom. do art. 35; A. Szumański [w:] Kodeks spółek handlowych. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz do art. 491-633. T. IV, pod red. S. Sołtysińskiego, A. Szajkowskiego, A. Szumański, J. Szwaji, Warszawa 2012, kom. do art. 522; R. Trzeciakowski [w:] Ustawa o fundacji rodzinnej. Komentarz, pod red. P. Grabowskiego, D. Leszczyk, Warszawa 2023, kom. do art. 61, 73; S. Wronkowska, Z teorii i filozofii prawa Zygmunta Ziembińskiego, Warszawa 2007; Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.