Abstrakt

Prawidłowo dokonywane w toku postępowania cywilnego doręczenia warunkują zachowanie praworządności całego procesu, w tym zapewnienie obu stronom równość praw. Również dlatego w orzecznictwie przyjmuje się, że przepisy postępowania o doręczeniach mają charakter obligatoryjny, który wyłącza swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczenia pism procesowych.
Naruszenie przepisów procesowych dotyczących doręczeń rodzi ryzyko pozbawienia strony możności obrony jej praw, a to w konsekwencji może spowodować skutek w postaci nieważności postępowania.
Mając na uwadze tak istotne znaczenie instytucji doręczeń, zasadna jest analiza zawartej w KPC regulacji prawnej dotyczącej doręczeń, a w szczególności ich wyjątkowej postaci - doręczeń tzw. bezpośrednich. Wypowiedzi formułowane przez przedstawicieli doktryny procesowej cywilnej, oraz głosy praktyków, wskazują, że istnieje w tym względzie wiele wątpliwości, które, stanowią źródło ryzyka nieprawidłowego dokonania przez stronę czynności procesowej, przy czym, jeśli takie ryzyko się ziści, niejednokrotnie negatywnie wpływa na losy całego postępowania.
Mając na uwadze ogólnikowość regulacji prawnej, a jednocześnie istotne znaczenie praktyczne tytułowego zagadnienia, w artykule zostały przedstawione wybrane istotne przypadki istniejących w zakresie doręczeń bezpośrednich wątpliwości, wraz z ich rozstrzygnięciami zaproponowanymi w wypowiedziach judykatury.
W jednym z przywoływanych w artykule orzeczeń Sąd Najwyższy wyraził m.in. przekonanie, że wprowadzenie doręczeń autonomicznych w żadnym razie nie jest konsekwencją piętrzenia kolejnych wymagań formalnych, mających na celu „złapanie” profesjonalnego pełnomocnika na uchybieniu przewidzianym przez przepisy wymaganiom, ale wyrazem zaufania do rzetelności i fachowości osób uprawnionych do ich dokonywania.
W praktyce zdaje się jednak przeważać przekonanie, że w konsekwencji braku precyzji w aktualnej regulacji prawnej dotyczącej doręczeń bezpośrednich, dla zawodowych pełnomocników pojawia się ryzyko bezskutecznego dokonywania czynności procesowych, a to ze względu na brak możliwości jednoznacznego rozstrzygnięcia co rodzajów pism procesowych niepodlegających doręczeniom bezpośrednim.
Rozważania zawarte w artykule mogą prowadzić do wniosku, że należałoby postulować stworzenie precyzyjnego, zamkniętego katalogu pism procesowych, które podlegać będą wyłączeniu z mechanizmu doręczeń autonomicznych, co powinno ostatecznie rozwiać wątpliwości aktualnie zgłaszane w tym względzie przez przedstawicieli nauki i praktyki postępowania cywilnego.