Abstrakt

Opracowanie poświęcone jest interpretacji art. 385¹ § 1 Kodeksu cywilnego przyjmowanej przez polski Sąd Najwyższy. Zgodnie ze stanowiskiem tego organu władzy publicznej, powołany przepis stanowi, że konsumentowi przysługuje uprawnienie do jednostronnego uzdrowienia niedozwolonych postanowień umowy – w terminie wyznaczonym przez sąd rozpoznający sprawę. Sąd Najwyższy stwierdził też, że jeżeli kontrakt nie może funkcjonować bez klauzul abuzywnych, to sąd rozpoznający sprawę decyduje o reżimie prawnym stosunku prawnego powstałego na mocy wadliwej umowy – kierując się interesem konsumenta. Według tego kierunku wykładni konsument może jednak wybrać upadek umowy w całości – choćby było to niezgodne z jego interesem. W artykule pogląd przyjęty przez SN został poddany zdecydowanej krytyce. Wśród uzasadniających ją argumentów podniesiono m.in.: brzmienie oraz funkcję art. 384 i 385¹ KC, niespójność stanowiska Sądu Najwyższego z konstrukcją sankcji bezskuteczności zawieszonej, praktyczne trudności w stosowaniu art. 385¹ KC wedle interpretacji przyjętej przez Sąd Najwyższy, zbyt daleko idące wzmocnienie pozycji prawnej konsumenta przez Sąd Najwyższy w kontekście jego sytuacji faktycznej. Wnioski zawarte w niniejszym opracowaniu prowadzą do konkluzji, że niedozwolone postanowienie umowy nie wiąże stron ex lege i ab initio, a konsumentowi ani sądowi rozpoznającemu sprawę nie przysługuje kompetencja do arbitralnego rozstrzygania o wystąpieniu tej konsekwencji prawnej.