Abstrakt

Opłaty alokacyjne stosowane przez ubezpieczycieli w umowach ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (umowy UUFK), są w swoim celu i skutku bardzo zbliżone do opłat likwidacyjnych. Nie są one jednak pobierane po przedterminowym zakończeniu przez konsumenta stosunku umownego, ale od początku jego trwania, niekiedy wyłącznie w pierwszych latach obowiązywania umowy. W razie zakwalifikowania jako abuzywne klauzul umownych przewidujących takie opłaty, problematyczne może być dochodzenie przez konsumenta roszczeń związanych z ich stosowaniem, gdyż między pobraniem tych opłat a momentem, gdy konsument będzie dochodził ich zwrotu, może upłynąć okres dłuższy niż wynosi termin przedawnienia. W uchwale z 13.1.2022 r., III CZP 61/22, Sąd Najwyższy stara się zapobiec takim trudnościom, wiążąc początek biegu przedawnienia roszczeń konsumenta z chwilą, w której konsument dowiedział się albo rozsądnie rzecz ujmując mógł się dowiedzieć o niedozwolonym charakterze postanowień umownych. Stanowisko to koresponduje z wymaganiami stawianymi w orzecznictwie TSUE początkowi biegu terminu przedawnienia roszczeń konsumentów wynikających ze stosowania klauzul abuzywnych. Wątpliwości budzi jednak założenie, że roszczenia konsumentów wynikające ze stosowania opłat alokacyjnych w umowach UUFK są oparte na przepisach o nienależnym świadczeniu. Stosowane przez ubezpieczycieli mechanizmy pobierania opłat alokacyjnych zdają się wykluczać taką kwalifikację.