Abstrakt

Artykuł dotyczy problemu kwalifikacji więzi emocjonalnej człowieka ze zwierzęciem jako dobra osobistego w rozumieniu art. 23 KC. Nie ulega bowiem wątpliwości, że obecnie, przede wszystkim w krajach zachodnich, problematyka szeroko pojętego dobrostanu zwierząt odgrywa coraz istotniejszą rolę. Przyczynia się do tego, po pierwsze, rosnący w siłę ruch ekologiczny oraz rozwój filozoficznych koncepcji praw zwierząt, po drugie zaś – wzrost znaczenia zwierząt w społeczeństwie i zmiana nastawienia do nich. Coraz więcej osób traktuje zwierzęta już nie tylko jako istoty przydatne w gospodarstwie czy towarzyszące człowiekowi, lecz jak pełnoprawnych członków rodziny, niekiedy stanowiących nawet „substytut” potomstwa. Tym samym osoby te wskutek śmierci zwierzęcia, np. w wyniku nieszczęśliwego wypadku, przestępstwa popełnionego przez inną osobę czy nieudanego zabiegu weterynaryjnego odczuwają ból i cierpienie, czasem porównywalne z utratą „ludzkiego” członka rodziny. Przedmiotem analizy jest, czy uzasadnione jest uznanie więzi emocjonalnej człowieka ze zwierzęciem za dobro osobiste podlegające ochronie prawnej i tym samym dające podstawę do dochodzenia roszczeń z tytułu jego naruszenia. Ponieważ katalog dóbr osobistych wymienionych w art. 23 KC ma charakter otwarty, uznawano za takie dobra także wartości niewymienione w nim wprost, a dotyczące właśnie relacji emocjonalnych człowieka, jak np. więź z członkiem rodziny czy kult po zmarłej osobie bliskiej. Dlatego też artykuł zawiera analizę argumentów za i przeciw uznaniu więzi ze zwierzęciem za dobro osobiste, jak również prób dotychczasowego rozstrzygnięcia tego problemu w orzecznictwie sądów polskich.