Abstrakt

KRO nie przewiduje nieważności małżeństwa ex lege. Unieważnienie małżeństwa może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądowego. Oświadczenia dotknięte wadą oświadczenia woli stanowią przeszkody małżeńskie w rozumieniu art. 15¹ KRO. Wady oświadczenia woli według KRO to: brak świadomości, błąd co do tożsamości drugiej strony i groźba. KRO zawiera zarówno różnice, jak i podobieństwa między pojęciami braku świadomości, błędu, podstępu i groźby użytymi w KC. Przepisy KC powinny być stosowane per analogiam.Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie jest pozbawiona zdolności do czynności prawnych. Należałoby zatem przyjąć, że złożone przez nią oświadczenie o wstąpienie w związek małżeński oraz podpis na stosownych dokumentach są nieważne i nie wywołują żadnych skutków prawnych. Małżeństwo nie zostało zawarte. Nie należy zatem stosować trybu unieważniania małżeństwa z art. 11 KRO, ale tryb ustalenia nieistnienia małżeństwa z art. 2 KRO. Cała dotychczasowa praktyka unieważniania małżeństw z powodu ubezwłasnowolnienia całkowitego jest nieprawidłowa. Wprowadzenie w art. 16 sankcji unieważnialności małżeństwa zamiast ustalenia nieistnienia małżeństwa jest niewłaściwe. W wypadku cofnięcia pełnomocnictwa, jego nieważności, czy braku zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika w ogóle nie dochodzi bowiem do złożenia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński przez jednocześnie obecnych nupturientów (por. art. 1 § 1 KRO). Brak zatem przesłanki warunkującej zawarcie małżeństwa. Matrimonium non existens. Taka wadliwość nie powinna skutkować unieważnieniem małżeństwa, lecz pozwem o ustalenie jego nieistnienia.