Abstrakt
Omawiane zagadnienie zasługuje na uwagę z wielu względów. Ma trudne do przecenienia znaczenie praktyczne. Sprawy dotyczące służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu wciąż pojawiają się dość licznie w praktyce sądowej, w tym również w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Z oczywistych względów mają istotne znaczenie dla właścicieli nieruchomości, na których są posadowione linie przesyłowe, jak też dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstw przesyłowych. Wskazane zagadnienie wywołuje również liczne wątpliwości prawne. W publikacji zostanie szczegółowo omówiona jedna z nich, a więc oceny dobrej wiary przy zasiedzeniu służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu. Pełna ocena cywilnoprawna wymaga uwzględnienia wcześniejszych regulacji dotyczących mienia państwowego, obowiązujących w dacie wystąpienia kluczowych zdarzeń prawnych. Konieczne jest również wyjaśnienie relacji prawnych zachodzących między Skarbem Państwa a przedsiębiorstwami państwowymi, będącymi jedną z form państwowych osób prawnych1. Wreszcie, wskazane zagadnienie może stanowić interesujący przyczynek do bardziej ogólnej dyskusji dotyczącej zasad korzystania przez państwo z instrumentów cywilnoprawnych. Przede wszystkim zwraca uwagę na niektóre negatywne aspekty stosowania przez państwo szczególnych konstrukcji prawnych w sferze obrotu cywilnoprawnego.
Abstract:
Zasiedzenie w dobrej wierze służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w związku z uwłaszczeniem przedsiębiorstw państwowychDziałalność przesyłowa jest jedną z dziedzin gospodarki, w której w sposób typowy występuje podwyższony stopień aktywności państwa. Ściśle łączy się z dostarczaniem na szeroką skalę dóbr o charakterze użyteczności publicznej, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Skala zapotrzebowania oraz społeczna waga tych potrzeb zwykle determinowały organy państwa do podjęcia odpowiednich działań organizacyjnych. Rozwój działalności przesyłowej podejmowanej przez państwo zmuszał do tworzenia regulacji prawnych zapewniających prawidłowe działanie sieci oraz ochronę praw jednostki. W polskich realiach najbardziej dynamiczny rozwój sieci przesyłowych przypada na okres PRL, był realizowany przez Państwo jak też przez przedsiębiorstwa państwowe. Z tego względu, na problematykę prawną związaną z działalnością przesyłową silne piętno odcisnęła zasada jednolitej własności państwowej, a następnie uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych w związku z transformacją ustrojową z przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. Generuje to obecnie szereg dodatkowych trudności interpretacyjnych dotyczących m.in. oceny zasiedzenia w dobrej wierze służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo państwowe albo jego następcę prawnego. To zagadnienie ma trudne do przecenienia znaczenie praktyczne, a jednocześnie może stanowić interesujący przyczynek do bardziej ogólnej dyskusji dotyczącej zasad korzystania przez państwo z instrumentów cywilnoprawnych. Przede wszystkim zwraca uwagę na niektóre negatywne aspekty stosowania przez państwo szczególnych konstrukcji prawnych w sferze obrotu cywilnoprawnego. Słowa kluczowe: zasiedzenie, służebność przesyłu, przedsiębiorstwo państwowe, państwowa osoba prawna, uwłaszczenie
Prescriptive easement tantamount to transmission easement in connection with acquisition of ownership title by a state enterprise
Transmission activity is one of the branches of the economy in which there is typically a higher level of state activity. It is strictly connected with mass-scale provision of goods of general interest, necessary for the proper functioning of society. The scale of demand and the social weight of these needs usually made the state authorities determined to take appropriate organizational measures. The development of transmission activity undertaken by the state forced out adoption of legal regulations ensuring proper operation of the network/grid and protection of individual rights. In Polish reality, transmission networks developed most dynamically in the period of the Polish People’s Republic, thanks to the efforts of both the state as well as state enterprises. For this reason, the principle of uniform state ownership and subsequent granting of ownership titles to state enterprises upon political transformation in the late 1980s and early 1990s left a strong mark on the legal issues related to transmission activities. This currently generates a number of additional interpretational difficulties regarding, among others, assessment of usucaption in good faith for easement corresponding to the content of easement acquired by a state enterprise or its legal successor. This issue has practical significance that is hard to overestimate, and at the same time may constitute an interesting contribution to a more general discussion on the principles of the use of civil law instruments by the state. It also draws attention to some negative aspects of the use of specific legal constructions by the state in the area of civil law transactions.Key words: prescription, transmission easement, state enterprise, state legal person, acquisition of ownership title