Abstrakt

Zarzut potrącenia w procesie cywilnym regulują przepisy art. 203¹ i 505⁴ § 2 KPC. Poprzez zarzut potrącenia rozumieć należy przypadek, gdy pozwany przed procesem dokonuje potrącenia i w procesie powołuje się na materialnoprawny skutek umorzenia wierzytelności. W takiej sytuacji zarzut potrącenia ma walor jedynie procesowy, który polega na wprowadzeniu przez pozwanego do procesu okoliczności faktycznych, z których wynika, że wierzytelność dochodzona pozwem wygasła. Zarzut potrącenia obejmuje również przypadek, gdy do potrącenia dochodzi w trakcie procesu. Wtedy ma on podwójny skutek: materialnoprawny, prowadzący do umorzenia wzajemnych wierzytelności oraz procesowy, tak jak w pierwszym przypadku polegający na wprowadzeniu do postępowania faktów, z których wynika, że doszło do umorzenia wierzytelności, której zasądzenia domaga się powód. W każdym przypadku zarzut potrącenia jest sposobem obrony pozwanego w procesie, opartym na jego własnym prawie. Z tego względu pozwany winien udowodnić istnienie oraz wysokość wierzytelności przedstawionej do potrącenia (art. 6 KC w zw. z art. 232 KPC). Również na pozwanym spoczywa ciężar wykazania skuteczności dokonanego potrącenia w oparciu o normy prawa materialnego (art. 498–505 KC). Jednocześnie art. 203¹ KPC określa warunki dopuszczalności podniesienia zarzutu potrącenia, które są zmodyfikowane przez art. 505⁴ § 2 KPC w odniesieniu do postępowania uproszczonego. Zarzut potrącenia może być również podstawą powództwa opozycyjnego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 in fine KPC.