Abstrakt

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5.12.2019 r. (III CZP 20/19) przyjął, że zagadnienie prawne, z jakim wystąpił do niego Sąd Okręgowy dotyczące zakresu służebności przesyłu (art. 305¹–305⁴ KC) i sposobu ustalania wynagrodzenia za jej ustanowienie, nie wymaga wypowiedzenia się przez Sąd Najwyższy, ponieważ obie te kwestie były już omawiane w orzecznictwie. Zdaniem SN służebność przesyłu jest służebnością czynną i z tego względu jej zakres jest ograniczony do obszaru, w którym podmiot uprawniony (przedsiębiorstwo przesyłowe) działa w celu utrzymania i naprawy urządzeń przesyłowych. Autor nie zgadza się z tym stanowiskiem i prezentuje argumenty przemawiające za także biernym charakterem tej służebności. Zgodnie z art. 305⁴ KC do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Służebność gruntowa może zaś mieć charakter czynny lub bierny i z tego względu także służebność przesyłu może mieć charakter czynny lub bierny (a nawet oba w tym samym czasie). Definicja służebności przesyłu przyjęta w art. 305¹ KC nie stanowi przeszkody dla takiego stanowiska. Charakter służebności każdorazowo zależy od wymagań wynikających z przepisów oraz wewnętrznych regulacji przedsiębiorstw przesyłowych. W konsekwencji przestrzenny zakres służebności obejmuje nie tylko obszar, w którym przedsiębiorstwo to działa celem utrzymania i naprawy urządzeń przesyłowych, ale także obszar, w którym właściciel nieruchomości – na skutek budowy urządzeń przesyłowych – nie może korzystać w pełni ze swego prawa własności (przykładowo sposób zabudowy nieruchomości jest ograniczony).