Abstrakt

I. Do sądów w Polsce corocznie wpływa kilkanaście tysięcy spraw dotyczących przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w trybie art. 23 i 24 ustawy z 19.8.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego¹. W około stu sprawach rocznie sąd opiekuńczy wydaje orzeczenie o braku podstaw do zastosowania przymusowej hospitalizacji psychiatrycznej². Wielu pacjentów decyduje się następnie wystąpić z powództwem o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną w związku z bezpodstawnym pozbawieniem wolności. Ponadto, obok głośnych medialnie przypadków długoletnich hospitalizacji psychiatrycznych³, pojawiają się także doniesienia o występowaniu na drogę sądową osób poszkodowanych wskutek prób samobójczych podjętych podczas pobytu w szpitalu⁴.W ostatnich latach Sąd Najwyższy kilkakrotnie zajmował się problematyką przymusowej hospitalizacji psychiatrycznej, w tym kontrolą sądową nad przyjęciem do szpitala bez zgody⁵ oraz odpowiedzialnością cywilną szpitala w razie orzeczenia o bezpodstawności hospitalizacji⁶. Na tle dotychczasowego orzecznictwa SN wyłania się jednak kilka istotnych zagadnień prawnych, które, jak się wydaje, nie zostały dotychczas rozstrzygnięte, lub których trafność rozstrzygnięcia może budzić wątpliwości.