Monitor Prawniczy

nr 8/2016

Praktyczne aspekty kontradyktoryjności w nowej formule po reformie procedury karnej ustawą z 27.9.2013 r. i z 20.2.2015 r.

Hubert Skwarczyński
Autor jest prokuratorem Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Maz.
Abstrakt

Wskazane w tytule publikacji nowelizacje procedury karnej, mimo że czas ich obowiązywania nie przekroczył roku (obie ustawy, co do zasady, weszły w życie z dniem 1.7.2015 r.), jedynie na krótko ukształtowały obowiązujący model procesu karnego. Uchwalona ustawa z 11.3.2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, która, z wyjątkiem kilku przepisów, weszła w życie z dniem 15.4.2016 r. w zdecydowanej większości cofa rozwiązania obowiązujące od 1.7.2015 r. Nie oznacza to jednak, że omówiona w publikacji tematyka zyska walor jedynie historyczny.
Po pierwsze, wskazania wymaga, że w ramach tzw. nowego modelu kontradyktoryjności w skali kraju zainicjowano tysiące postępowań karnych. Wiele z nich zakończono, pozostałe natomiast trwać będą według przepisów dotychczasowych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, co zresztą przewiduje art. 25 ust. 1 ustawy z 1.3.2016 r.
Po drugie, część rozwiązań wdrożonych aktami prawnymi z 27.9.2013 r. i z 20.2.2015 r. zachowa swą moc obowiązującą, dotyczy to np. nowej formuły wykorzystania w procesie dowodów prywatnych (art. 393 § 3 KPK).
Po trzecie, prezentowana publikacja porusza szereg wątpliwości, jakie towarzyszyły wprowadzeniu szczegółowych unormowań dotyczących kontradyktoryjności w nowym wydaniu. Niejednoznaczność niektórych z nich implikowała wprowadzenie korekt, co uczyniono m.in. w zakresie specyficznego zakazu dowodowego z art. 168a KPK, modyfikując jego treść i dodając art. 168b KPK, przy zachowaniu samej instytucji przyjętej w noweli z 27.9.2013 r. Zaakcentowania jednak wymaga, że geneza szeregu zmian zawartych w noweli z 11.3.2016 r. ma swoje źródło w odmiennej wizji modelowej procesu karnego przyjętej w tej ustawie, gdzie kluczową rolę w dotarciu do prawdy materialnej przywrócono organowi rozstrzygającemu o przedmiocie procesu.
Reasumując, podniesienia wymaga, że tematyka objęta artykułem, pomimo wprowadzenia w tym zakresie doniosłych zmian, pozostaje nadal aktualna nie tylko w warstwie dogmatyczno-prawnej, ale także w płaszczyźnie praktyki stosowania prawa, funkcjonującej od 1.7.2015 r.