Abstrakt

Stan psychiczny człowieka nie jest kategorią prawnie obojętną. Skutki czynności podejmowanych przez osoby z zaburzeniami psychicznymi są często w przepisach prawnych poddawane szczególnej reglamentacji (por. art. 31 i art. 93g § 1 i 2 KK, art. 82 i 425 KC, art. 12 i 65 KRO). W pewnych okolicznościach osoby te mogą także zostać ubezwłasnowolnione całkowicie albo częściowo (art. 13 i 16 KC), co łączy się odpowiednio z utratą pełnej (art. 12 KC) albo posiadaniem jedynie ograniczonej (art. 15 KC) zdolności do czynności prawnych. Brak jest natomiast unormowań określających w sposób bezpośredni skuteczność czynności osób z zaburzeniami psychicznymi, które są przez nie podejmowane w związku z prowadzonym z ich udziałem postępowaniem cywilnym. Przepis art. 65 § 1 KPC przewiduje jedynie, że zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Wynika z tego, że zdolność procesowa przysługuje w postępowaniu cywilnym także osobom pełnoletnim, które są dotknięte zaburzeniami psychicznymi, jeżeli nie orzeczono wobec nich ubezwłasnowolnienia. Taki pogląd po początkowych wahaniach utrwalił się w orzecznictwie. Został on również przyjęty przez piśmiennictwo. Nasuwa to jednak wątpliwość co do tego, czy – i ewentualnie jakie – skutki prawne wywołują w postępowaniu cywilnym czynności procesowe osoby, która cierpi na zaburzenia psychiczne, a posiada zdolność procesową, ponieważ nie została ubezwłasnowolniona. W praktyce tego rodzaju problem powstał w związku z koniecznością oceny skuteczności pełnomocnictwa (procesowego) do działania w postępowaniu cywilnym, które zostało udzielone przez osobę znajdującą się w takim położeniu.