Abstrakt

Zasada ne bis in idem („nie dwa razy w tej samej sprawie”) stanowi obecnie jeden z fundamentów porządków prawnych państw demokratycznych. Znajduje ona zastosowanie zarówno w sprawach karnych, jak i w sprawach cywilnych czy administracyjnych. Jak wskazano w niniejszym artykule, międzynarodowe prawo karne (art. 4 Protokołu nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 22.11.1984 r.) bezpośrednio determinuje sposób i zakres obowiązywania zasady ne bis in idem w procedurach wewnętrznych państw członkowskich. Pomimo prima facie zrozumiałego brzmienia tej zasady, jej stosowanie od wielu lat budzi jednak szereg wątpliwości, co powoduje, że zarzut naruszenia przez państwo art. 4 Protokołu nr 7 EKPCz był wielokrotnie przedmiotem skarg do ETPCz, który w toku wieloletniej ewolucji poglądów wypracował kryteria oceny zaskarżanych regulacji proceduralnych poszczególnych państw. Z tego względu przedmiotem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, kiedy (i przede wszystkim – dlaczego) dochodzi do naruszenia art. 4 ust. 1 przez państwa-strony EKPCz. Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że z uwagi na ramy przedmiotowego opracowania, analiza skupia się wyłącznie na art. 4 ust. 1 Protokołu nr 7 EKPCz, a zatem zostaną kolejno omówione elementy statuujące zasadę ne bis in idem, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ust. 2.