Abstrakt

Swoboda obrotu akcjami domów maklerskich jest istotnie ograniczona. Ustawodawca objął nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego strukturę (skład) akcjonariatu domów maklerskich. Nadzór administracyjny obejmuje etap reglamentacji podejmowania działalności maklerskiej i trwa do jej zakończenia. Podstawowym środkiem nadzoru w okresie po podjęciu działalności maklerskiej jest „sprzeciw” Komisji Nadzoru Finansowego odnośnie nabycia akcji domu maklerskiego przez określony podmiot. Jest to ważne i użyteczne narzędzie realizacji funkcji nadzorczej, jednak jego konstrukcja, z wykorzystaniem licznych pojęć nieostrych, rodzi ryzyko „dowolności” w działaniu administracji. Praktyka obrotu dowodzi, że istotne wątpliwości interpretacyjne powodują pojęcia „zamiar” i „działanie w porozumieniu, którego przedmiotem jest wykonywanie prawa głosu z akcji”. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja argumentów pozwalających przeprowadzić ich prawidłową wykładnię. Zagadnienia ogólne – ustalenia terminologiczne W tytule artykułu oraz we wstępie posłużono się pojęciem „obrotu akcjami domów maklerskich”. Jest to oczywiście pewien skrót myślowy, który powinien być uprzednio wyjaśniony. W tym celu należy pokrótce odnieść się do dozwolonych form prawnych prowadzenia działalności maklerskiej oraz przyjętego rozumienia pojęć „obrotu” i „nabycia”. Działalność maklerska, w rozumieniu art. 69 ust. 2 ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, może być wykonywana przez firmy inwestycyjne, o których mowa w art. 3 pkt 33 ObrInstrFinU. Dom maklerski, który uzyskał pozwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej, stanowi rodzaj firmy inwestycyjnej. Choć ustawodawca ograniczył wolność wyboru formy organizacyjnoprawnej domów maklerskich, pozostawił założycielom znaczny margines swobody. Dom maklerski może być prowadzony w formach organizacyjnoprawnych określonych w art. 95 ust. 1 ObrInstrFinU. Według stanu na 10.4.2014 r., na pięćdziesiąt sześć domów maklerskich: czterdzieści dziewięć stanowiły spółki akcyjne; siedem stanowiły spółki z o.o.; brak spółek osobowych. W rezultacie, przedmiot artykułu stanowi wyłącznie obrót akcjami. Należy jednak zaznaczyć, że art. 106 ObrInstrFinU należy stosować odpowiednio do: udziałów w domu maklerskim prowadzonym w formie spółki z o.o.; komplementariuszy domu maklerskiego prowadzonego w formie spółki komandytowej oraz wspólników innych spółek osobowych, którzy uprawnieni są do reprezentacji (zob. art. 108a ObrInstrFinU). Drugim zagadnieniem wstępnym wymagającym objaśnienia jest przyjęta, na potrzeby analizy, definicja pojęcia „obrotu”. Pod pojęciem obrotu akcjami należy rozumieć nabywanie akcji, ujmowane nie jako pojedyncza czynność prawna, a jako zjawisko prawno-gospodarcze. Z kolei, przyjęte rozumienie nabycia akcji jest rozumiane szeroko, przez pryzmat art. 106 ObrInstrFinU, zarówno jako nabycie pochodne akcji lub praw z akcji, jak i objęcie akcji lub praw z akcji domu maklerskiego. Przy czym tak rozumiane nabycie akcji może nastąpić bezpośrednio lub pośrednio, w rozumieniu art. 106 ust. 2 ObrInstrFinU.