Abstrakt

1. Sąd wieczystoksięgowy nie może badać innych okoliczności niż te, które wynikają z wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów i treści księgi wieczystej. Poza zakres kognicji tego sądu wykracza badanie prawidłowości prowadzenia postępowania administracyjnego i treści wydanej w nim decyzji. Podważanie wpisu hipoteki przymusowej na podstawie takiej decyzji może nastąpić w postępowaniu o usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Obowiązek sądu wieczystoksięgowego wynikający z art. 626⁸ § 2 KPC w kwestii badania, między innymi zawartości tytułu wykonawczego, w tym klauzuli stwierdzającej wymagalność określonego nim obowiązku, nie może być utożsamiany z badaniem prawidłowości przeprowadzonego postępowania administracyjnego, w następstwie którego ten tytuł został wydany.

2. Przepis art. 109 ust. 1 ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece¹ oraz art. 34 § 1, art. 35 § 2 i 3 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa² w zw. z art. 27 § 1 pkt 3 i 9 ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji³ nie wprowadza zasady, że hipotekę przymusową, której podstawą jest administracyjny tytuł wykonawczy, można ustanowić tylko wtedy, gdy została wszczęta egzekucja administracyjna i przedłożony zostanie przez wnioskodawcę dowód wszczęcia tej egzekucji.

Postanowienie SN z 5.1.2011 r., IV CSK 392/10, Legalis

Stan faktyczny

Przed podjęciem próby oceny stanowiska zajętego przez SN na kanwie przedmiotowej sprawy, należy choćby pokrótce przedstawić zaistniały in concreto stan faktyczny.

Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w M. złożył wniosek o wpisanie w danej księdze wieczystej hipoteki przymusowej w kwocie 57 673,87 zł tytułem podatku od towarów i usług. Do wniosku, jako podstawę wpisu, załączono dwa tytuły wykonawcze⁴.

Postanowieniem z 28.4.2009 r. Sąd Rejonowy w W. oddalił przedmiotowy wniosek, a następnie Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z 5.11.2009 r. oddalił apelację wniesioną od orzeczenia sądu I instancji. W uzasadnieniach obydwu rozstrzygnięć zważono, że przedłożone tytuły wykonawcze nie mogły stanowić skutecznej podstawy wpisu hipoteki przymusowej, ponieważ wnioskodawca nie wykazał, aby rzeczone tytuły zostały doręczone zobowiązanemu. W efekcie brak było podstaw do ustalenia, że należność objęta niniejszymi tytułami stała się wymagalna⁵.

Poza tym uznano, że w myśl art. 109 KWU oraz art. 34 § 1 i art. 35 § 1, 2 pkt 2 i § 3 OrdPod, podstawą wpisu hipoteki przymusowej jest tytuł wykonawczy, wobec czego jeden tytuł wykonawczy może stanowić podstawę wpisu tylko jednej hipoteki. Innymi słowy, nie jest prawnie dopuszczalne łączenie kilku tytułów wykonawczych jako podstawy wpisu jednej hipoteki. W skardze kasacyjnej od postanowienia SO wnioskodawca zarzucił naruszenie m.in. przepisów art. 109 KWU oraz art. 626⁸ § 2 KPC⁶.

Posiłkując się przedstawionymi na wstępie tezami, SN uwzględnił skargę kasacyjną wnioskodawcy i uchylił zaskarżone postanowienie przekazując Sądowi Okręgowemu sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu judykatu SN w szczególności zważył, że wymaganie dodatkowych dowodów wymagalności obowiązku dłużnika stwierdzonego przedłożonym tytułem wykonawczym nie znajduje oparcia w przepisach art. 109 ust. 1 KWU, art. 35 § 2 pkt 2 OrdPod i art. 27 EgzAdmU. Tym samym, skuteczność doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego jako element procedowania w postępowaniu administracyjnym nie podlega kognicji sądu wieczystoksięgowego⁷. Po wtóre, SN po raz kolejny wyraził pogląd, że przepis art. 109 ust. 1 KWU nie wprowadza zasady, jakoby jedna hipoteka przymusowa mogła być ustanowiona tylko na podstawie jednego tytułu wykonawczego, wobec czego istnienie kilku tytułów wykonawczych musiałoby oznaczać konieczność ustanowienia kilku hipotek⁸.

W pełni podzielam pogląd zaprezentowany przez SN na gruncie przedmiotowej sprawy. Jednocześnie postaram się zasygnalizować pewne dodatkowe racje przemawiające na rzecz zajętego stanowiska.

Badanie prawidłowości trybu prowadzenia postępowania administracyjnego oraz merytorycznej treści tytułu wykonawczego

Trudno polemizować ze stanowiskiem SN, zgodnie z którym poza zakresem kognicji sądu wieczystoksięgowego leży badanie prawidłowości trybu prowadzenia postępowania administracyjnego oraz merytorycznej treści tytułu wykonawczego. Teza ta nie [...]