Abstrakt
Niniejszy artykuł jest jednym z trzech poświęconych przedstawieniu probacji w polskim systemie prawa karnego (w numerze 3/2013 omówiono przesłanki zarządzenia wykonania zawieszonej kary, w numerze 4/2013 przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego). Autor przedstawia przesłanki zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia, okresy próby i obowiązki skazanego związane z poddaniem sprawcy próbie, rozpoznanie przez sąd wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie i środki odwoławcze na postanowienie w tym zakresie, przesłanki odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia oraz jego skutki. Dodatkowo podjęta została kwestia szczególnego środka probacyjnego, jakim jest skierowanie skazanego z leczenia zamkniętego na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację oraz omówiono środki związane z poddaniem sprawcy próbie przewidziane w Kodeksie karnym skarbowym.
Wprowadzenie
Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia części kary pozbawienia wolności ma na celu możliwość odbycia reszty tej kary przez skazanego w warunkach ograniczonej wolności. W literaturze przedmiotu podnosi się, że warunkowe zwolnienie z odbycia części kary nie jest środkiem probacyjnym sensu stricte, ponieważ nie jest środkiem reakcji na przestępstwo, a stanowi modyfikację orzeczonej kary pozbawienia wolności i jest wyrazem indywidualizacji tej kary1. W orzecznictwie zauważa się, że spełnienie przesłanek warunkowego przedterminowego zwolnienia nie przesądza automatycznie o zastosowaniu tej instytucji wobec skazanego, gdyż należy brać pod uwagę dyrektywy wymiaru kary wymienione w art. 53 KK2. Ponadto, orzecznictwo podkreśla, że warunkowe przedterminowe zwolnienie nie oznacza zakończenia procesu resocjalizacji, który ma być kontynuowany w warunkach wolnościowych podczas wyznaczonego okresu próby i służyć jej mają obowiązki, nałożone przez sąd na warunkowo zwolnionego i poddanie go pod dozór kuratora3. Oznacza to, że zastosowanie warunkowego przedterminowego zwolnienia nie może ignorować celów kary, jakie stały się przyczyną jej zastosowania i wymiaru w zakresie prewencji indywidualnej i ogólnej, ponieważ instytucja ta nie jest swoistym bonusem dla skazanego i, o czym będzie jeszcze mowa, sąd nie ma obowiązku jej zastosowania.
Przesłanki zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia
Zgodnie z treścią art. 77 § 1 KK, skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia jej reszty tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Cytowany przepis jest [...]