Abstrakt

Szczególnym rodzajem umowy zobowiązaniowej, rodzącej między stronami stosunki obligacyjne polegające na zezwoleniu przez oznaczony bądź nieoznaczony czas na bezpłatne używanie rzeczy, jest umowa użyczenia. Na jej podstawie biorący w użyczenie nabywa prawo do używania rzeczy oraz zobowiązany jest ponosić zwykłe koszty jej utrzymania. Odnośnie innych wydatków lub nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Użyty przez ustawodawcę zwrot „zwykłe koszty utrzymania rzeczy” nie jest jednak precyzyjny. Zagadnienie problematyczne stanowi rozstrzygnięcie, czy w przypadku umowy użyczenia lokalu mieszkalnego koszty eksploatacyjne mieszczą się w zakresie „zwykłych kosztów utrzymania rzeczy”, czy też stanowią formę wynagrodzenia za używanie rzeczy, tj. odpowiednika czynszu określonego w umowie najmu. Biorący rzecz do używania, ponosząc wskazane opłaty jako „zwykłe koszty utrzymania”, staje się „wyręczycielem” użyczającego. Użyczający odnosi korzyść w wysokości stanowiącej równowartość opłat, jakie niezależnie od istnienia stosunku użyczenia, będąc właścicielem, musiałby ponieść. Umowa traci wówczas cechę nieodpłatności, a nabywa przymiot ekwiwalentności. Z drugiej jednak strony, pokrycie kosztów umożliwiających w ogóle użycie rzeczy, nie jest odpowiednikiem „czynszu”, nie jest formą zapłaty. Nie należy do obowiązków użyczającego łożenie na utrzymanie biorącego w użyczenie. O rozstrzygnięciu co do kwalifikacji wskazanych kosztów decydować więc powinny motywy i całokształt okoliczności zawarcia oraz trwania stosunku prawnego użyczenia.