Abstrakt

Niniejszy artykuł przedstawia w zarysie problematykę stosowania art. 5 KC, normującego nadużycie prawa w znaczeniu podmiotowym. Istotą tego zjawiska jest to, że określone zachowanie mieści się – formalnie rzecz ujmując – w granicach przysługującego prawa, w rzeczywistości jednak narusza ono porządek prawny i sformułowane w nim w sposób obiektywny zasady postępowania. W pierwszej części artykułu przedstawione zostały ogólne przesłanki stosowania art. 5 KC. Do przesłanek tych doktryna tradycyjnie zalicza: istnienie określonego prawa podmiotowego lub uprawnienia o charakterze materialnoprawnym, wykonywanie takiego prawa przez uprawniony do tego podmiot (verba legis „czynienie ze swego prawa użytku”) oraz naruszenie (w wyniku wykonywania prawa) zasad współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa. W dalszej części prezentowanego opracowania przedstawiono szczególne zasady stosowania art. 5 KC, z orzecznictwa płynie bowiem wiele istotnych ograniczeń w tym zakresie. Autorka dokonuje również przeglądu spraw cywilnych, w których dopuszczalne jest stosowanie art. 5 KC. W końcowej części artykułu wskazano skutki nadużycia prawa podmiotowego.