Abstrakt

Niniejszy artykuł zawiera ogólny zarys możliwych działań dotyczących wyposażenia przekształcanych, w trybie ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej¹, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w majątek w postaci praw do nieruchomości, ze wskazaniem istotnych zagadnień i problemów do rozwiązania. Komercjalizacja konkretnego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej² oznacza jego przekształcenie w spółkę prawa handlowego na zasadach określonych w art. 7-82 DziałLeczU. Należy jednak odróżnić proces samego przekształcenia – komercjalizacji od ewentualnej dalszej prywatyzacji. Wskazano różne możliwości, z krótką charakterystyką, nie rekomendując ostatecznie żadnego rozwiązania, ponieważ byłoby to niemożliwe bez odniesienia się do sytuacji konkretnego SP ZOZ-u. W części II artykułu podjęta została kwestia innego niż aport nieruchomości sposobu udostępnienia prawa do nieruchomości. Ustanowienia prawa do nieruchomości w drodze umowy z SP ZOZ bądź po jego przekształceniu w spółkę prawa handlowego poprzez sprzedaż nieruchomości, darowiznę, oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste z jednoczesną sprzedażą prawa własności budynków, dzierżawę, najem, użyczenie nieruchomości. Przy zbyciu nieruchomości niezbędne jest też uprzednie uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków w stosunku do nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz sprawdzenie istnienia ewentualnych roszczeń osób trzecich i sprawdzenie treści zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Należy również uwzględnić kwestie: podatkowe (w tym VAT), pomocy publicznej oraz trwałości projektu w przypadku dofinansowania projektów ze środków UE.

Inne niż aport nieruchomości formy prawne udostępnienia nieruchomości

Gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi włas­ność S.P. oraz jednostek samorządu terytorialnego – podmiotów będących organami tworzącymi dla SP ZOZ-ów regulują przepisy ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami³ oraz podejmowane na podstawie ustaw samorządowych przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego uchwały w sprawie określenia zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż 3 lata.

Zgodnie z art. 13 GospNierU, z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.

Nieruchomość może być też przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowizna podlega odwołaniu, z zastrzeżeniem możliwości odstąpienia od odwołania darowizny, która następuje za zgodą organu, który wyraził zgodę na jej dokonanie. Szczególną formą jest umowa darowizny na cel publiczny, a takim jest budowa i utrzymanie publicznych obiektów ochrony zdrowia, która zgodnie z GospNierU, w przypadku niewykorzystywania nieruchomości na cel określony w umowie darowizny - darowizna podlega odwołaniu.

Skoro suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego, funduszu zakładu, funduszu z aktualizacji wyceny i niepodzielonego wyniku finansowego za okres działalności zakładu przed przekształceniem, z uwzględnieniem korekty wartości wynikającej z przeszacowania do wartości rynkowej nieruchomości, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz korekty nieumorzonej części wartości nieruchomości, które nie podlegają przekazaniu do spółki, o której mowa w art. 69 DziałLeczU – co było już kilkakrotnie podnoszone w przedmiotowym opracowaniu⁴ ponadto skoro kapitał zakładowy jest wyrażony kwotowo bez przypisywania poszczególnych składników majątkowych - z punktu widzenia kapitałowego – nie ma znaczenia, czy prawo własności nieruchomości zostanie przekazane SP ZOZ-owi na fundusz założycielski przed przekształceniem w spółkę np. w drodze darowizny, czy też później wniesione aportem do spółki, natomiast może to mieć istotne znaczenie w zakresie dysponowania przez spółkę nieruchomościami, np. w zakresie możliwości skorzystania z instytucji odwołania darowizny nieruchomości.

Przepisy KC dopuszczają ponadto możliwość zamieszczenia w umowie darowizny polecenia darczyńcy nakładającego na obdarowanego obowiązek określonego zachowania (działania czy też zaniechania), na co zwraca uwagę G. Bieniek⁵.

W odniesieniu do nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego należy przyjąć, jako zasadę wypracowaną w doktrynie i orzecznictwie, że:

1) odwołanie darowizny następuje wówczas, gdy nieruchomość nie została wykorzystana na cel określony w umowie darowizny, jak i wówczas, gdy nieruchomość wykorzystano na inny cel niż określony w umowie;

2) odwołanie następuje przez oświadczenie złożone na piśmie obdarowanemu;

3) złożenie pisemnego oświadczenia o odwołaniu darowiz­ny wywołuje skutki tylko obligacyjne, a nie rzeczowe. Oznacza to, że odwołanie darowizny nie przenosi własności nieruchomości z obdarowanego na rzecz darczyńcy. Skutek taki wymaga jeszcze zawarcia umowy w formie aktu notarialnego;

4) jeżeli obdarowany nie złoży oświadczenia woli o przeniesieniu nieruchomości na rzecz darczyńcy, darczyńca może wystąpić z powództwem w trybie art. 64 KC i art. 1047 KPC o zobowiązanie obdarowanego do złożenia takiego oświadczenia;

5) odstąpienie od odwołania darowizny wymaga zgody organu, który wyraził zgodę na jej dokonanie⁶.

Wobec powyższego [...]