Abstrakt

I. Spółka jawna jest odrębnym podmiotem praw i obowiązków ponoszącym samodzielnie odpowiedzialność za własne zobowiązania. Jest to konsekwencją przyznania jej przez ustawodawcę znacznego zakresu samodzielności i podmiotowości prawnej. Zgodnie z art. 8 KSH, spółka jawna ma zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, czynną i bierną zdolność sądową, a także posiada własny majątek (art. 28 KSH) i prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 8 § 2 KSH). Dysponuje zatem wszystkimi atrybutami osoby prawnej, poza samą osobowością prawną, która jest cechą normatywną (art. 33 KC).

W doktrynie i judykaturze do niedawna istniał spór dotyczący charakteru odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki¹ oraz stosunku regulujących tę odpowiedzialność zasad solidarności, subsydiarności i akcesoryjności. Obecnie kwestia ta nie budzi już tak dużych kontrowersji, gdyż zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie przeważa stanowisko, że odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki jawnej jest odpowiedzialnością gwarancyjną, za cudzy dług².

Relację między odpowiedzialnością solidarną (art. 22 § 2 KSH) i subsydiarną (art. 31 § 1 KSH) wspólników spółki jawnej najpełniej wyjaśnił SN w wyroku z 16.6.2010 r., I CSK 453/09³, przyjmując, że subsydiarność wyznacza kolejność zaspokojenia roszczeń, natomiast solidarność występuje wówczas, gdy nie ma różnej kolejności zaspokojenia. Ze względu na samodzielną podmiotowość prawną spółki jawnej trzeba stwierdzić, że w pierwszej kolejności za długi odpowiada spółka, a wspólnicy dopiero wtedy, gdy powstaje bezskuteczność egzekucji z jej majątku (art. 31 § 1 KSH). Subsydiarność ma zatem pierwszeństwo przed solidarnością. Zasada ta realizuje się dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego, gdyż nie rzutuje na powinność świadczenia przez wspólników, lecz na kolejność zaspokojenia wierzyciela z określonych mas majątkowych. Z art. 31 § 1 i 2 KSH i art. 778¹ KPC wynika bowiem, że wierzyciel spółki nie może egzekwować świadczenia od wspólnika zanim egzekucja z majątku spółki nie okaże się bezskuteczna, ale może go dochodzić⁴.

II. Istotnym zagadnieniem pojawiającym się na kanwie dotychczasowych rozważań jest zakres roszczenia regresowego przysługującego wspólnikowi, który spełnił świadczenie wynikające ze zobowiązania spółki, w szczególności kwestia [...]