Abstrakt

Na tle obowiązujących przepisów ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze¹ można wyróżnić zasadniczo dwa etapy postępowania: postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz „właściwe”² postępowanie upadłościowe. W każdym z nich występuje odrębna regulacja w zakresie kosztów postępowania. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie tych regulacji na poszczególnych etapach postępowania upadłościowego. W części I omówione zostało zagadnienie kosztów postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, natomiast w części II (MoP Nr 8/2012) przedstawiona zostanie problematyka kosztów właściwego postępowania upadłościowego.

Koszty postępowania – podstawowe zasady

Regulacja związana z kosztami postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości została ujęta w art. 32 PrUpN. Analiza treści tego przepisu pozwala odnotować pewne zasady rządzące regulacją związaną z kosztami postępowania. Po pierwsze, należy wskazać, że na etapie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości kosztami postępowania będą przede wszystkim koszty sądowe (opłaty sądowe i wydatki – art. 2 ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych³).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 KSCU, wydatki obejmują w szczególności:

1) koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem;

2) zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków;

3) wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie;

4) wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przez nie kosztów;

5) koszty przeprowadzenia innych dowodów;

6) koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania;

7) koszty ogłoszeń;

8) koszty osadzenia i pobytu w areszcie;

9) ryczałty należne kuratorom sądowym za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach: o unieważnienie małżeństwa, o rozwód oraz separację, a także za uczestniczenie przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi;

10) koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego.

W postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości (od momentu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości do momentu jego rozpoznania) zasadniczo mamy zatem do czynienia z opłatą sądową od wniosku o ogłoszenie upadłości (zgodnie z art. 74 i 75 KSCU opłata ta wynosi 1000,00 zł w przypadku wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy i 200,00 zł w przypadku wniosku o ogłoszenie upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej). Odnośnie wydatków występują tu najczęściej: wynagrodzenie za sporządzenie opinii przez biegłych powołanych w celu zbadania stanu przedsiębiorstwa oraz zachowania terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 31 PrUpN), wynagrodzenie tymczasowego nadzorcy sądowego lub zarządcy przymusowego (art. 38 i n. PrUpN), koszty ogłoszeń i obwieszczeń (art. 48 w zw. z art. 192 w zw. z art. 221 PrUpN) oraz ewentualnie wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego w wysokości 1800,00 zł – stawka minimalna ustalona na podstawie treści § 11 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu⁴ lub o treść § 11 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu⁵.

Zwolnienie od kosztów sądowych

W tym miejscu wskazać należy, że w stosunku do dłużnika, który jest przedsiębiorcą nie stosuje się przepisów o zwolnieniu od kosztów sądowych – opłat sądowych i wydatków (art. 32 ust. 1 PrUpN), stąd wniosek o zwolnienie go od tych kosztów podlega odrzuceniu jako niedopuszczalny. W mojej ocenie występuje tu negatywna przesłanka dopuszczalności wniosku, nie zaś przesłanka braku zasadności wniosku: z uwagi na niedopuszczalność wniosku, jego przesłanek merytorycznych w ogóle nie badamy. Uważam ponadto, że postanowienie wydane w tym zakresie przez sąd upadłościowy nie podlega zaskarżeniu, bowiem nie kończy postępowania w sprawie i nie jest wymienione w ustawie (art. 33 PrUpN), a przy tym, nie jest wymienione w art. 394 KPC, do którego odsyła treść art. 35 PrUpN. Niektórzy autorzy twierdzą, że taki wniosek podlega oddaleniu⁶. W moim przekonaniu takie rozwiązanie jest nieuzasadnione, bowiem wniosek nie podlega ocenie z punktu widzenia przyczyn i podstaw tego zwolnienia, a jedynie przez pryzmat ustawowego zakazu jego złożenia. Skoro tak – jako niedopuszczalny – powinien być odrzucony. W przypadku oddalenia wniosku należałoby [...]