Abstrakt

I. Kosztami procesu są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zgodnie z art. 108 § 1 KPC, sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Orzeczenie może mieć charakter rozstrzygnięcia ostatecznego, tj. zawierającego sprecyzowanie kto, w jakim zakresie i w jakiej wysokości ponosi koszty ze wskazaniem ściśle oznaczonej kwoty – albo charakter wyrzeczenia przesądzającego wyłącznie zasady poniesienia kosztów przez uczestników¹. Rozstrzygnięcie o kosztach musi być zamieszczone w sentencji orzeczenia².

Roszczenie o zwrot kosztów ma charakter akcesoryjny w stosunku do roszczenia stanowiącego przedmiot sprawy cywilnej³. Akt rozstrzygania o kosztach procesu ma jednak, zgodnie z art. 351 KPC, charakter samodzielny. Uzupełnienie orzeczenia w części dotyczącej kosztów nie jest uwarunkowane koniecznością wystąpienia z żądaniem uzupełnienia wyroku. Samodzielny charakter orzekania co do rozdziału kosztów należy także wiązać z problematyką środków odwoławczych⁴. Dokonanie korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie wymaga bowiem podważania rozstrzygnięcia co do istoty sporu. Możliwe jest zaskarżenie wyłącznie orzeczenia o kosztach procesu na podstawie art. 394 § 1 pkt 9 KPC⁵. Szerokie ujęcie przepisu – „zażalenie w przedmiocie (...) zwrotu kosztów” przemawia za dopuszczalnością jego wniesienia na każde zawarte w orzeczeniu rozstrzygnięcie dotyczące zwrotu kosztów. Dotyczy to także sytuacji, w której strona twierdzi, że należy się jej z tego tytułu kwota w wysokości wyższej od zasądzonej. Rozumowanie to zakłada, że każde orzeczenie o kosztach procesu, choćby w całości nie uwzględniało zgłoszonego wniosku, zawiera w sobie domniemanie oddalenia w nieuwzględnionej części.

II. W judykaturze ukształtował się pogląd, wyrażony w uchwale SN z 11.7.1972 r., III PZP 14/72⁶, że zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu przysługuje także wtedy, gdy sąd uwzględnił tylko część żądanych kosztów i nie oddalił pozostałej reszty. Uznano, że orzeczenie o kosztach procesu uwzględniające tylko część żądanych kosztów i niezawierające rozstrzygnięcia o reszcie żądania nie ma charakteru niepełnego rozstrzygnięcia. Powszechnie przyjęło się domniemanie, że [...]