Abstrakt

W niniejszym artykule poddano analizie zagadnienia obowiązku używania znaku towarowego w sposób rzeczywisty jako przesłanki zachowania prawa i dochodzenia roszczeń z tytułu jego naruszeń.

Autor przedstawia poglądy doktryny i orzecznictwa europejskiego w tym zakresie formułując wniosek, że dla uznania, iż mamy do czynienia z rzeczywistym używaniem Wspólnotowego Znaku Towarowego niezbędne jest używanie go w wymiarze wspólnotowym, a więc znak ten musi być obecny w większości krajów tworzących Wspólnotę Europejską w taki sposób, by zapoznanie się z nim, jako informacją o pochodzeniu danego towaru, było możliwe dla wszystkich mieszkańców UE.

Wprowadzenie

Prace związane ze stworzeniem na terenie jednoczącej się Europy spójnego systemu prawnego, zapewniającego ochronę oznaczeń w obrocie gospodarczym, rozpoczęto wkrótce po zapoczątkowaniu procesów integracyjnych i powstaniu w 1958 r. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Ich przejawami były projekty aktów prawa międzynarodowego, w których zapisywane były elementarne założenia tworzonego systemu. Wymienić w tym kontekście można choćby pochodzący z 1964 r. projekt Konwencji w sprawie Europejskiego Znaku Towarowego oraz Memorandum w sprawie utworzenia Znaku Towarowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej z 1977 r. Dopiero jednak w 1994 r., na mocy Rozporządzenia Rady Nr 40/94 w sprawie Wspólnotowego Znaku Towarowego¹, stworzono jednolity system prawny, na mocy którego możliwe było uzyskanie Wspólnotowego Znaku Towarowego², tj. prawa wyłącznego na dane oznaczenie przeznaczone do wyróżniania na rynku określonych towarów, które swym zasięgiem terytorialnym obejmowało wszystkie państwa ówczesnej Wspólnoty Europejskiej. Przyznanie tego prawa następowało na wniosek (zgłoszenie) zainteresowanego podmiotu w drodze decyzji Urzędu do spraw Harmonizacji Rynku Wewnętrznego z siedzibą w Alicante³.

W dacie wejścia w życie CTMR na terenie wszystkich ówczesnych krajów wspólnoty funkcjonowały krajowe systemy ochrony znaków towarowych, które jednak zostały w dalekim stopniu ujednolicone, szczególnie w wyniku implementacji postanowień Pierwszej Dyrektywy Rady nr 89/104/EWG z 21.12.1988 r.⁴ Równolegle w mocy pozostawał także system rejestracji międzynarodowej w trybie Porozumienia i Protokołu Madryckiego⁵, umożliwiającego uzyskanie ochrony znaków towarowych we wszystkich państwach–stronach wspomnianych umów międzynarodowych (w tym wszystkich państwach UE).

Już w pierwszych latach swego funkcjonowania, system CTM okazał się reżimem prawnym, chętnie wykorzystywanym przez przedsiębiorców dla zapewniania ochrony swym znakom towarowym. Przesądziły o tym w szczególności szybkość procedury rejestrowej, stosunkowo niskie koszty postępowania oraz szybkość działania OHIM. Aby zobrazować „skalę zjawiska” i poziom popularności systemu CTM wystarczy wskazać, że począwszy od 1999 r. zgłaszanych do rejestracji było ponad 40 000 znaków rocznie, a liczba rosła, by w 2004 r. osiągnąć ponad 58 000 zgłoszonych znaków w tym roku. Trend wzrostowy doznał znacznego przyspieszenia od 1.5.2004 r. rozszerzeniem Unii Europejskiej o 10 nowych krajów, w tym Polskę⁶. Z danych publikowanych przez OHIM wynika, że w 2010 r. liczba nowych zgłoszeń wyniosła ok. 98 000.

W związku z niekwestionowanym sukcesem nowego systemu, rosnącą liczbą znaków towarowych rejestrowanych w OHIM, dalszą ekspansją terytorialną UE oraz mając na uwadze zapewnienie komplementarności systemów ochrony na poziomie krajowym i na poziomie wspólnotowym, konieczne jest ponowne poddanie analizie pewnych podstawowych założeń systemu CTM.

Jednym z kluczowych zagadnień, które wymaga jednoznacznego rozstrzygnięcia, jest kwestia obowiązku używania znaku towarowego w sposób rzeczywisty, jako przesłanki zachowania prawa i dochodzenia roszczeń z tytułu jego naruszeń. Rozważenia w tym zakresie wymaga w szczególności znaczenie ograniczonego terytorialnie używania CTM dla oceny, czy używanie to ma charakter rzeczywisty (genuine use) w rozumieniu CTMR.

Obowiązek używania znaku towarowego w sposób rzeczywisty

Wymóg używania znaku towarowego uregulowany został spójnie zarówno przez rozporządzenie 40/94, jak i dyrektywę 89/104 (a zatem także przez ustawę z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej⁷ i inne ustawodawstwa krajowe). Używanie musi być rzeczywiste oraz podjęte w terminie nie dłuższym niż 5 lat od daty uzyskania rejestracji bądź też zaprzestania jego używania pod rygorem utraty lub ograniczenia skuteczności przyznanego prawa, a to poprzez (i) możliwość utraty prawa ochronnego na skutek jego wygaśnięcia, (ii) utratę możliwości skutecznego sprzeciwienia się rejestracji późniejszego znaku kolizyjnego.

Pojęcie rzeczywistego używania znaku towarowego (i określenie, jaki sposób używania nie nosi znamion używania rzeczywistego) zostało poddane [...]