Abstrakt

W związku z licznymi wątpliwościami pojawiającymi się w toku dostosowywania się przez podmioty wykonujące działalność leczniczą do przepisów ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej¹, w tym w szczególności niejasnym statusem organizacji pożytku publicznego, zdecydowano o szybkiej nowelizacji tej ustawy. Zamiarem pomysłodawców nowelizacji było wejście zmian w życie przed 1.7.2012 r. w taki sposób, aby podmioty, które nie dostosowały swojej działalności do wymogów DziałLeczU w pierwotnie ustalonym terminie, tj. właśnie do 1.7.2012 r., mogły zrobić to do końca 2012 r. Proces legislacyjny został przeprowadzony w bardzo szybkim tempie i ostatecznie ustawa zmieniająca DziałLeczU² została podpisana przez Prezydenta w dniu 27.6.2012 r., tj. na 3 dni przed datą jej wejścia w życie. Taki pośpiech legislacyjny nie pozostał bez wpływu na jakość wprowadzonych regulacji. Pomimo, że w pierwotnych założeniach ustawa zmieniająca DziałLeczU miała dotyczyć w głównej mierze organizacji pożytku publicznego, ustawa w ostatecznym kształcie zawiera wiele innych przepisów dotyczących działalności wszystkich podmiotów leczniczych. W niniejszym artykule przedstawiono najistotniejsze, w ocenie autorki, zagadnienia zmodyfikowane ZmDziałLeczU. Omówiono wprowa­dzenie odrębnej niż funkcjonująca na gruncie KC definicji przedsiębiorstwa, mającej zastosowanie do podmiotów leczniczych, uzyskanie możliwości prowadzenia działalności leczniczej przez jednostki organizacyjne stowarzyszeń i kościołów, zasady stosowania wymogów DziałLeczU do działalności organizacji pożytku publicznego oraz obowiązki i zasady zawierania umów ubezpieczeń od zdarzeń medycznych, a także zmiany w odniesieniu do umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych.

Przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 8 DziałLeczU, każdy podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą w przedsiębiorstwie. Już samo stwierdzenie, że zarówno spółki prawa handlowego, jak i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej oraz organizacje non-profit mają prowadzić działalność w przedsiębiorstwie, które z definicji służy prowadzeniu działalności gospodarczej³, wzbudziło wiele kontrowersji. Jednak w niniejszej publikacji skupię się wyłącznie na samym pojęciu przedsiębiorstwa, które uległo istotnym zmianom w związku z nowelizacją DziałLeczU, pomijając zasadność konstrukcji prawnej zakładającej prowadzenie przedsiębiorstwa przez podmioty niewykonujące działalności gospodarczej.

W pierwotnym brzmieniu DziałLeczU odnosiła się wprost do definicji przedsiębiorstwa określonej w art. 55¹ KC. Generalnie można stwierdzić, że pojęcie przedsiębiorstwa zostało na gruncie KC opracowane przez doktrynę oraz orzecznictwo i, co do zasady, traktowane jest jako pewna całość, w skład której wchodzą składniki materialne i niematerialne, przykładowo wymienione w powołanym art. 55¹ KC. Przedsiębiorstwo obejmuje zatem jego nazwę, wierzytelności, koncesje i pozwolenia, autorskie prawa majątkowe, a także księgi i dokumenty oraz tajemnicę przedsiębiorstwa, jak i nieruchomości, prawa rzeczowe czy ruchomości. W konstrukcji legalnej definicji przedsiębiorstwa ustawodawca zaakcentował jego aspekt funkcjonalny (celowy) związany z celem prowadzenia przedsiębiorstwa, jakim jest działalność gospodarcza⁴. W literaturze niejednokrotnie podkreśla się decydujące znaczenie składników niematerialnych jako nieprzypadkowo wymienionych w KC w pierwszej kolejności⁵. Autorzy kładą główny nacisk na posiadanie odbiorców oferowanych dóbr i usług (klientów) oraz renomy przyciągającej tych odbiorców. W. Katner⁶ uznaje nawet, że niematerialny pierwiastek przedsiębiorstwa jest jego istotą. Naturalnie rola składników materialnych nie może być lekceważona⁷, ponieważ to właśnie te składniki służą bezpośrednio wykonywaniu konkretnych zadań gospodarczych. Dlatego tak istotne jest funkcjonalne i organizacyjne powiązanie składników materialnych i niematerialnych, mające swój wyraz w prawnej instytucji przedsiębiorstwa.

ZmDziałLeczU całkowicie odchodzi od powyższego pojęcia i jego interpretacji. Wedle nowego brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 8 DziałLeczU, przedsiębiorstwem jest zespół składników majątkowych, za pomocą którego podmiot leczniczy wykonuje określony rodzaj działalności. Przed rozpoczęciem analizy znaczenia tego pojęcia należałoby ustalić cel, dla którego ustawodawca zdecydował o wyłączeniu stosowania KC w omawianym zakresie do podmiotów leczniczych. Niestety, uzasadnienie do projektu DziałLeczU⁸ jedynie potwierdza, że odstąpienie od odwołania do KC jest zamierzone, natomiast nie wyjaśnia, czemu ma służyć. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że konstruowanie odrębnej definicji przedsiębiorstwa na potrzeby DziałLeczU wprowadza chaos legislacyjny, a ponadto jest sprzeczne z zasadą jasności i przejrzystości prawa. Należy przy tym podkreślić, że zmiana definicji przedsiębiorstwa nie jest w żaden sposób związania ze specyfiką przedmiotu działalności podmiotów leczniczych. Powstała zatem niezrozumiała sytuacja, w której wyodrębniona grupa podmiotów, w tym również przedsiębiorcy, powinna na potrzeby swojej działalności stosować inną definicję przedsiębiorstwa niż wszystkie pozostałe podmioty funkcjonujące w obrocie prawnym.

Definicja określona w ZmDziałLeczU sprowadza pojęcie przedsiębiorstwa do zespołu składników majątkowych. Jednocześnie DziałLeczU nie zdefiniowała pojęcia tych składników majątkowych, w związku z czym, zgodnie z ogólnymi regułami wykładni prawa, należy oprzeć się na innych aktach prawnych, które posługują się tym terminem. Jedyne wnioski, do jakich można dojść na podstawie art. 2 ust. 1 pkt DziałLeczU, to utrzymanie funkcjonalnego charakteru składników majątkowych (które mają służyć wykonywaniu określonej działalności leczniczej) oraz ich powiązania w formie swego rodzaju konglomeratu (zespołu).

Poszukując definicji legalnej składnika czy też składników majątkowych należy odnieść się do [...]