Abstrakt

W niniejszym artykule analizie poddano kwestię zgody inwestora na zawarcie umowy o podwykonawstwo w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa. Omówiono zagadnienie zgody inwestora jako zgody osoby trzeciej oraz jako warunku solidarnej odpowiedzialności jego i wykonawcy (generalnego wykonawcy) za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, a także kwestię formy wyrażenia zgody na gruncie przepisu art. 6471 § 2 KC i związanych z tym skutków prawnych. Ponadto, w artykule odniesiono się do określenia zakresu odpowiedzialności inwestora za zapłatę należności ubocznych związanych z wynagrodzeniem podwykonawcy.

Regulacja przepisu art. 647¹ § 2 KC. Stanowisko doktryny i orzecznictwa

1) Zgoda inwestora jako zgoda osoby trzeciej (art. 63 KC)

Zgodnie z art. 6471 § 2 KC, do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora. Jeżeli inwestor w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Artykuł 6471 § 3 KC stanowi, że do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Przepis art. 6471 § 2 zd. 2 KC stosuje się odpowiednio¹.

Inwestor może, na gruncie przepisu art. 6471 § 2 i 3 KC, wyrazić zgodę zarówno przed zawarciem umowy pomiędzy generalnym wykonawcą a podwykonawcą (bądź przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą), jak również po zawarciu umowy z podwykonawcą (dalszym podwykonawcą). Zgoda może być udzielona także w sposób dorozumiany. Kodeks cywilny w art. 6471 nie określa expressis verbis, w jakiej formie powinna zostać wyrażona powyższa zgoda inwestora oraz nie reguluje skutków braku zgody inwestora na zawarcie umowy przez generalnego wykonawcę z podwykonawcą oraz umowy przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą.

Biorąc pod uwagę rozwiązanie przyjęte w art. 6471 § 4 KC, według którego umowy o roboty budowlane zawierane pomiędzy generalnym wykonawcą i podwykonawcą oraz umowy pomiędzy podwykonawcą i dalszym wykonawcą powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności, przyjąć należy, że pod tym samym rygorem musi być składana zgoda inwestora i generalnego wykonawcy.

Problematyka charakteru prawnego zgody inwestora na zawarcie przez generalnego wykonawcę umowy z podwykonawcą oraz przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą, jak również kwestia skutków braku zgody inwestora na zawarcie tych umów, budzi liczne wątpliwości w literaturze i orzecznictwie sądowym. W doktrynie² dominuje pogląd, że przewidziana w art. 6471 § 2 i 3 KC zgoda inwestora jest jedną z postaci zgody osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej przez inne osoby (art. 63 KC). W przypadku braku zgody inwestora, umowa zawarta pomiędzy generalnym wykonawcą i podwykonawcą oraz przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą nie rodzi skutków prawnych, gdyż dotknięta jest sankcją w postaci bezskuteczności zawieszonej. Umowa taka stanowi tzw. czynność kulejącą (negotium claudicans), gdyż skutki prawne tej umowy są zawieszone do czasu jej potwierdzenia przez osobę upoważnioną do wyrażenia zgody. W sytuacji odmowy wyrażenia zgody na zawarcie powyższych umów przez inwestora bądź braku potwierdzenia ich przez niego w oznaczonym terminie, umowy dotknięte sankcją bezskuteczności zawieszonej stają się bezwzględnie nieważne.

Wskazać trzeba, że powyższa koncepcja odnosząca się do zgody inwestora (i generalnego wykonawcy) z przepisu art. 6471 § 2 i 3 KC, znajduje swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym, które w kwestii tej nie jest jednolite ani spójne i konsekwentne, a niejednokrotnie pogłębia wątpliwości podnoszone w nauce.

Analizując charakter prawny rozwiązań przyjętych w art. 6471 KC, SN w uchwale z 28.6.2006 r.³ orzekł, że:

• skuteczność zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o wykonanie zadań wchodzących w zakres umowy o roboty budowlane wymaga przedstawienia mu umowy z podwykonawcą lub jej projektu oraz odpowiedniej dokumentacji;
• zapłata wykonawcy wynagrodzenia nie wyłącza odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 § 5 KC.

Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z 15.11.2006 r.⁴, Sąd Najwyższy wskazał, że treść art. 6471 § 2 KC nie pozostawia wątpliwości, iż zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą wymaga zgody inwestora. W konsekwencji znajduje też zastosowanie art. 6471 § 5 KC, przewidujący solidarną odpowiedzialność zawierającego umowę z podwykonawcą, inwestora i generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Stwierdzenie solidarnej odpowiedzialności inwestora i podwykonawcy (art. 6471 § 5 KC) wymaga przyjęcia, przy wykładni tego przepisu, założenia o potrzebie zapewnienia inwestorowi minimum ochrony prawnej.

W powołanych orzeczeniach SN wskazał na zasadnicze przesłanki uzyskania przez podwykonawcę skutecznej zgody inwestora. W ocenie sądu, spełnienie przez wykonawcę wymagań określonych w art. 6471 § 2 KC stanowi wyłączny materialnoprawny środek ochrony inwestora i usprawiedliwia [...]