Abstrakt
Niniejszy artykuł dotyczy problemów terminologicznych związanych z pojęciem dziennikarza. Punktem wyjścia do analizy prawnej jest przedstawienie pojęcia dziennikarza przyjętego na gruncie nauki o komunikowaniu społecznym i mediach. Następnie Autor omawia definicję dziennikarza zawartą w ustawie z 26.1.1984 r. – Prawo prasowe1 i kryteria decydujące o uznaniu kogoś za dziennikarza, odnosząc się do ram prawnych i standardów obowiązujących w innych wybranych państwach europejskich.
Wprowadzenie
Dziennikarstwo oraz pojęcie dziennikarza stanowią przedmiot badań wielopłaszczyznowych. Zainteresowanie wykazują nim zarówno osoby zajmujące się nauką o komunikacji społecznej i mediach, jak również politolodzy, ekonomiści, socjologowie oraz sami dziennikarze. Pojęcie dziennikarza budzi również duże zainteresowanie prawników. Na jego tle często stawiane jest pytanie o konieczność nowelizacji PrPras, wynikającą z potrzeby jego dostosowania do licznych zmian w działalności prasowej i wydawniczej, związanych z rozwojem nowoczesnych technologii komunikacyjnych.
Na gruncie polskiego ustawodawstwa definicję dziennikarza zawiera art. 7 ust. 2 pkt 5 PrPras2, w myśl którego dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji. Na tle powyższej definicji pojawiają się liczne problemy terminologiczne prowadzące do wielu istotnych nieporozumień i sporów. Dotyczą one w szczególności jednoznacznego wyliczenia: wykonywanie zatem jakich czynności pozwala zaliczyć daną osobę do grona dziennikarzy? Równie problematyczne jest stwierdzenie, czy za dziennikarza może zostać uznana osoba zajmująca się przygotowywaniem materiałów do ich rozpowszechnienia w systemach i sieciach teleinformatycznych?
| Według art. 2 pkt 3 ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną3 system teleinformatyczny to zespół współpracujących ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania, zapewniający przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie danych poprzez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci urządzenia końcowego w rozumieniu ustawy z 21.7.2000 r. – Prawo telekomunikacyjne4. Jak zauważa się w literaturze przedmiotu, sieci teleinformatyczne to sieci składające się z systemów teleinformatycznych, w których wytwarza się, przechowuje, przetwarza lub przekazuje informacje5. |
Pojęcie dziennikarza na gruncie nauki o komunikowaniu społecznym i mediach
Na gruncie nauki o komunikowaniu społecznym i mediach podejmowane były liczne próby definiowania pojęcia dziennikarz i dziennikarstwo.
Według jednej z definicji, dziennikarstwo jest to: „(...) dziedzina działalności intelektualnej w prasie, radiu i innych środkach komunikowania masowego, której celem jest przygotowanie i upowszechnianie aktualnych materiałów informacyjnych i publicystycznych, a także umiejętność wykonywania zawodu dziennikarskiego”6. Jak zauważa R. Kowalczyk7, z tej definicji wynika, że do zadań dziennikarza należy zbieranie, selekcja, opracowywanie i rozpowszechnianie materiałów prasowych w środkach komunikowania. M. Kunczik i A. Zipfel8 zauważają, że dziennikarstwo to zawodowa działalność, polegająca na zbieraniu, selekcji i obróbce informacji, komentarzy i materiałów rozrywkowych. Podejmując się próby definiowania pojęcia dziennikarza zwraca się również uwagę zarówno na to, czy osoba wykonuje ten zawód w miarę systematycznie, czerpiąc z tego zajęcia główne środki utrzymania oraz czy jest członkiem w odpowiednim stowarzyszeniu dziennikarzy9.
Warto zwrócić uwagę również na poglądy wyrażane w obcojęzycznej literaturze przedmiotu. Przykładowo [...]