Abstrakt

Jednym z poważniejszych problemów prawnych dotyczących zakupów w tzw. sklepach internetowych jest kwestia kosztów przesłania towaru. Praktyka pobierania od konsumenta opłat za przesłanie towaru do klienta nie budzi poważniejszych wątpliwości, a kontrowersje wzbudzają przede wszystkim koszty, jakie trzeba ponieść w związku z odesłaniem towaru z powrotem do przedsiębiorcy. Prawnicy spierają się, czy koszty wysyłki zwrotnej powinien ponosić konsument, czy też przedsiębiorca prowadzący sklep. Przepisy polskich ustawy nie są w tym zakresie jednoznacznie sformułowane i mogą być tłumaczone zarówno na korzyść przedsiębiorców, jak i konsumentów, w zależności od sposobu ich interpretacji.

Koszty wysłania towaru do konsumenta

Przyjmuje się, że kwestia kosztów wysyłki towaru może być uregulowana w umowie sprzedaży. Niekiedy opłaty te ponosi sprzedający, ale przeważnie przedsiębiorcy prowadzący sklepy internetowe przewidują w swoich regulaminach, że koszty przesłania zakupionego towaru ponosi nabywca, który dopłaca do ceny nabycia także ustalone przez sprzedającego koszty przesłania towaru.

Można zastanawiać się, czy dopuszczalne jest pobieranie od konsumenta opłat pocztowych z góry przez przedsiębiorcę, ponieważ w art. 11 ustawy z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny¹ przewidziano, że umowa zawierana na odległość „(...) nie może nakładać na konsumenta obowiązku zapłaty ceny lub wynagrodzenia przed otrzymaniem świadczenia”. Kwestia pobierania opłat z góry łączy się też z obowiązkiem naliczenia odsetek od dokonanych przedpłat, ponieważ ustawodawca w art. 7 ust. 3 ProdNiebU, regulując prawo konsumenta do odstąpienia od umowy stwierdził, że: „Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty”.

W mojej ocenie, treść powyższych przepisów wskazuje, że pojęcie „ceny” i „przedpłaty” obejmuje nie tylko cenę samego towaru, ale też cenę przesłania tego towaru do konsumenta. Zmuszanie konsumenta do dokonywania wpłat z góry jest sprzeczne z ustawą, ponieważ ustawodawca przyjął, że to sprzedający powinien dostarczyć na własne ryzyko towar konsumentowi i dopiero wówczas, gdy towar dotrze do klienta, może domagać się od niego zapłaty. Takie rozwiązanie jest oczywiście niekorzystne dla przedsiębiorców, którzy chcą zazwyczaj otrzymać pieniądze przed wysłaniem towaru, tłumacząc się, że klient może „rozmyślić się” i w ogólnie nie odebrać przesyłki, a wówczas będą musieli niepotrzebnie ponosić opłaty pocztowe.

W praktyce wielu przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe przyjęło rozwiązanie kompromisowe, ustalając w swoich regulaminach, że cena może być zapłacona przez kupującego albo z góry (co z reguły jest tańszym rozwiązaniem), albo też dopiero w momencie odbioru towaru. Konsument ma zatem możliwość dokonania wyboru jednej z opcji, ale wybór zapłaty przy odbiorze przesyłki wiąże się z wyższymi opłatami za dostarczenie towaru. W mojej ocenie takie rozwiązanie należy uznać za zgodne z prawem, ponieważ pozostawia konsumentowi swobodę podjęcia decyzji i nie narzuca mu obowiązku zapłaty ceny z góry, skoro ma możliwość dokonania zapłaty przy odbiorze towaru.

Odsetki od przedpłat przeznaczonych na pokrycie kosztów wysyłki

Zgodnie z cytowanym wyżej art. 7 ust. 3 ProdNiebU, konsument, który skorzystał z prawa odstąpienia od umowy, a który dokonał jakichkolwiek przedpłat, powinien otrzymać od przedsiębiorcy odsetki ustawowe liczone od daty dokonania przedpłaty. Zatem ustawodawca przyjął, że w praktyce może dochodzi do pobierania przez przedsiębiorcę wpłat wcześniej, tj. przed otrzymaniem towaru przez konsumenta, ale w tej sytuacji sprzedający jest „karany” odsetkami ustawowymi. Zatem sprzedający stawiany jest w podobnej sytuacji, co dłużnik pozostający w zwłoce ze spełnieniem świadczenia, choć w takim przypadku można raczej mówić o wierzycielu, który zbyt szybko przyjął świadczenie.

Należy podkreślić, że obowiązek zapłacenia [...]